Тошкент давлат юридик университети ҳУҚУҚни қЎллаш кўникмалари модули мавзу: тижорат мактублари

бираспектли – битта масала кўриб чиқилади

кўпаспектли – бир вақтнинг ўзида бир неча масалани назарда тутади



Тижорат мактублари, ўз навбатида, тузулишига

• 
  қатъий белгиланган – аниқ белгиланган намунага мувофиқ тузулишга эга
  
• 
  қатъий белгиланмаган – ўзида муаллифлик матнини назарда тутади ва эркин шаклда бўлиб, муайян намунада бўлишни талаб этмайди
  

Тижорат мактубларини йўллаш усулига кўра

• 
  конвертли – конвертда почта хизматлари орқали юборилган
  
• 
  электрон – электрон шаклда e-mail, telegram ва б. асосида юбориладиган
  
• 
  факс орқали
  

Тижорат мактубларида мавжуд шартлар, реквизитлари

• 
  ташкилот ва муассасанинг эмблемаси ёки товар белгиси (хизмат кўрсатиш белгиси)
  
• 
  ташкилот ёки муассасанинг номи
  
• 
  алоқа ва тижорат маълумотлари, чиқиш рақами ва санаси
  
• 
  рўйхатдан ўтиш индекси
  
• 
  адресат (мурожаатни қабул қилувчи )
  
• 
  сарлавҳа
  
• 
  матн
  
• 
  иловалар мавжудлиги ҳақидаги белги
  
• 
  имзо
  
• 
  муҳр
  
• 
  ижро этувчи масъул шахс ҳақида маълумот
  
• 
  ҳужжатнинг ижро этилиши ва иш ҳужжатларига киритиб қўйиш ҳақида белги
  

Тижорат ва нотижорат мактубларида нутқий этикет (маданият)

• 
  ўз вақтида берилган жавоб
  
• 
  шахсий хусусият касб этиши, мурожаат
  
• 
  нисбатларни танлаш
  
• 
  мажҳул нисбатларнинг ишлатилиши
  
• 
  кириш гаплар, феълларни қўллаш
  
• 
  танланган тилнинг ўзига хослиги
  
• 
  баландпарвоз иборалар, сохта этикет
  
• 
  иш юритиш ёзишмалари ва б.
  

Тижорат мактубларини тайёрлашда кўп учрайдиган хатоликлар ва камчиликлар:

1) матннинг тузилишида. Масалан, жавоб хати ёзилаётганда унинг мурожаат хатида сана ва рўйхатга олиш сони кўрсатилмаган бўлса қайси хатга жавоб ёзилаётганини ҳавола қилиш имконияти бўлмайди;
2) фирма бланкларида айрим рангли расмларнинг ёки нақшларнинг қўйилиши матнни жойлаштиришда қийинчиликларни юзага келтиради;
3) мактуб мазмунида хатоликлар;
а) грамматик, нутқий, стилистик ва бошқа хатолар;
б) фактларни келтиришда, сана, манзил, шахсларни ва бошқа маълумотларни келтиришда хатолар;
в) мантиқий хатоликлар.