Тошкент давлат юридик университети тадбиркорлик (бизнес) ҲУҚУҚИ

5 
фоизи 
миқдорида
, 
тез 
бузиладиган товарлар бўйича 
эса 
— 10 фоиз миқдорида 
жарима
тўлайди. 
8.
Тўлов 
талабномаси 
акцептини асоссиз равишда 
бутунлай ёки қисман рад 
этганлик, шунингдек ҳисоб-
китобнинг бошқа шаклларида 
товарлар (ишлар, хизматлар) 
- 
сотиб 
олувчи 
(буюртмачи) маҳсулот етказиб 
берувчига ўзи тўлашни рад 
этган 
ёки 
бош 
тортган 
сумманинг 
15 
фоизи 
миқдорида жарима
тўлайди. 

---

VI БОБ. Тадбиркорлик фаолиятида шартномалар
200 
ҳақини 
тўлашдан 
бош 
тортганлик 
(банк 
муассасасига 
тўлов 
топшириқномасини 
тақдим 
этмаганлик, чек бермаганлик, 
аккредитивни 
тақдим 
этмаганлик ва ҳоказо) учун 
9.
Етказиб берилган товарлар 
(ишлар, хизматлар) ҳақини ўз 
вақтида тўламаганлик учун 
- 
сотиб 
олувчи 
(буюртмачи) 
етказиб 
берувчига ўтказиб юборилган 
ҳар 
бир 
кун 
учун 
кечиктирилган 
тўлов 
суммасининг 
0,4 
фоизи 
миқдорида
, 
аммо 
кечиктирилган 
тўлов 
суммасининг 
50 фоизидан 
ортиқ бўлмаган миқдорида 
пеня
тўлайди. 
10.
Ҳисобварақдан маблағларни 
асоссиз равишда акцептсиз 
ҳисобдан чиқарганлик учун 
- 
айбдор тараф иккинчи тарафга 
асоссиз равишда акцептсиз 
ҳисобидан 
чиқарилган 
сумманинг 
10 
фоизи 
миқдорида жарима
тўлайди. 
 

---

VI БОБ. Тадбиркорлик фаолиятида шартномалар
201 
Шартнома мажбуриятларини бузганлик учун мансабдор 
шахснинг маъмурий жавобгарлиги. 
Тарафларнинг шартномадан 
келиб чиқадиган мажбуриятларини бузганлик учун мансабдор 
маъмурий жавобгарлик
ка ҳам тортиладилар. 
Сертификатлаш-
тириш 
қоидаларини 
бузиш (МЖтК 
214-модда)
Стандартларни 
бузиш (МЖтК 
212-модда
)
Тегишли 
маълу-
мотларни тақдим 
этмаслик 
ёки 
ёлғон маълумот-
ларни 
тақдим 
этиш 
(МЖтК 
1762-модда)
Шартнома 
интизомини 
бузиш (МЖтК 
1761-модда
) 
Тўлов интизомини 
бузиш (МЖтК 
175-модда)
Маъмурий 
жавобгарлик-
ка сабаб бўла-
диган хатти-
ҳаракатлар 

---

VI БОБ. Тадбиркорлик фаолиятида шартномалар
202 
Шартнома мажбуриятларини бузганлик учун мансабдор 
шахснинг жиноий жавобгарлиги. 
Тарафларнинг шартномадан 
келиб чиқадиган мажбуриятларини бузганлик учун мансабдор 
жиноий жавобгарлик
ка ҳам тортилишлари мумкин. 
Ўзбекистон 
Респуб-
ликасининг 
ман-
фаатларига 
хилоф 
равишда 
битимлар 
тузиш (ЖК 175-модда
)
Жиноий 
жавобгарликка сабаб 
бўладиган хатти-
ҳаракатлар 
Ҳокимият ёки мансаб 
ваколатини 
суиистеъмол қилиш 
(ЖК 205-модда) 
Банкротликни яшириш 
(ЖК 181-модда) 
Хавфсизлик талабла-
рига жавоб бермай-
диган товарларни ўтка-
зиш мақсадини кўзлаб 
ишлаб чиқариш, сақ-
лаш, ташиш ёхуд ўтка-
зиш, ишлар бажариш 
ёки 
хизматлар 
кўрсатиш (ЖК 186-
модда) 
Мансабга совуққонлик 
билан қараш (ЖК 207-
модда) 
Мансаб сохтакорлиги 
(ЖК 209-модда) 

---

VI БОБ. Тадбиркорлик фаолиятида шартномалар
203 
Н
азорат саволлари: 
1. Тадбиркорлик фаолиятида шартномалар қандай турлари 
мавжуд? 
2. Тадбиркорлик фаолиятидаги шартномаларни ўзгартириш ва 
бекор қилишнинг қандай усуллари мавжуд? 
3. “А” ХК “Б” АЖдан умумий нархи 130 000 000 сўм бўлган ҳаво 
тозалловчи ускунани сотиб олди. Ушбу сумманинг 30 000 000 сўми 
илгаридан тулаб берилди. “А” ХК қолган 100 000 000 сўмни ускуна 
ишга тушириб, 10 кун синовдан ўтгандан кейин тўлаб берилиши 
ҳақида келишилган эди. Бироқ мазкур 10 кунлик синов муддати 
ўтганидан кейин, 100 кун давомида мазкур тўлов амалга 
оширилмади.
“Б” АЖ хўжалик судига даъво ариза бериб, асосий қарздорлик ва 
“Хўдалик юритувчи субъектларнинг шартномавий ҳуқуқий базаси 
тўғрисида” ги қонуннинг 32- моддасига кўра тўлов кечиктирилган 
ҳар бир кунга кечиктирилган тўлов суммасининг 0,4% миқдорида, 
яъни 40 000 000 сўм пеня, жами 140 000 000 пулни ундириб беришни 
сўраган. 
Жавобгар “А” ХК эса, асосий қарздорликни тан олган ҳолда, улар 
ўртасидаги шартномада тўлов кечиктирилган ҳар бир кунга 
кечиктирилган 
тўлов 
суммасининг 
0,01% 
миқдорида 
белгиланганлигини маълум қилиб, суддан пенянинг миқдори 
1 000 000 жами қарздорликни 101 000 000 деб топишни сўраган. 
Савол: Судьянинг пеняни мидорини белгилашдаги ички хоҳиши 
инобатга олинмаганда, томонлардан қайси бирининг позицияси 
қонунга мувофиқ?
 
4.
 
“DOP product” хусусий корхонаси ЯТТ Валиев шартнома 
имзолади. Шартнома шартларига кўра, “DOP product” хусусий 
корхонаси ЯТТ Валиевга ҳар ойнинг 15 санасида 7 турдаги 140 литр 
авто машиналар учун ёқилғи мойлаш материаллари етказиб туриш 
мажбуриятини олади. 
“DOP product” хусусий корхонаси омборхонасида таъмирлар 
ишлари бўлаётганлигини, маҳсулотларни сақлаш жойи мавжуд 
эмаслигини важ қилиб, кейинги ойнинг 1 санасида 140 литр авто 
машиналар учун ёқилғи мойлаш материалларини жўнатади. ЯТТ 
Валиев эса уни қабул қилишни рад этади. 
Ушбу вазиятда кимнинг ҳаракати қонуний ҳисобланади? 

---

VII БОБ. Ташқи иқтисодий фаолиятнинг ҳуқуқий тартибга солиниши 
204