20
bilish, stressga chidamli bo‘lish, taqdimotlar bilan chiqish, mijozlarning
huquq va manfaatlarini himoya qilish maqsadida muzokaralar olib bora
olish ko‘nikma va malakalari bo‘lishi zarur.
Aytilganidek, yurtimizda iqtisodiy islohotlar jadal sur’atlar bilan
olib borilyapti. Ijtimoiy infrastrukturalar investitsiya uchun qulay muhit
yaratish va turizmni rivojlantirishga mos tarzda qayta ko‘rib
chiqilmoqda. Bu jarayonni ortga qaytarib bo‘lmaydi. Zero,
mamlakatning iqtisodiy kelajagi va xalq farovonligi ham bevosita
biznesning
rivojlanishiga
bog‘liq.
Shunday
ekan,
biznes
kompaniyalariga ishga joylashish va muvaffaqiyatli ishlab ketish uchun
bo‘lajak yuristlar, albatta, “soft skills”ga ega bo‘lishlari kerak.
Qayd
etish joizki, “soft skills” davlat xizmatchilari uchun ham
zarur. Davlat xizmatchilari tom ma’noda xalqqa xizmat qilishlari uchun
shaxslararo munosabatlarni to‘g‘ri tashkil etishni yaxshi bilishlari kerak.
Ular fuqarolar bilan suhbatlashish jarayonida ularga hurmat bilan
muomalada bo‘lishlari, fuqarolar tomonidan aytilayotgan muammolarni
diqqat bilan tinglashlari hamda vakolatlari doirasida qo‘ldan kelgancha
ularga yordam berishlari zarur. Fuqarolar bilan munosabatlarga shunday
ijobiy yondashuv odamlar ongida davlatga bo‘lgan ishonchni vujudga
keltiradi, uni yanada kuchaytiradi.
Yuristning mijozi, shifokorning bemori singari, uning kasbiga sodiq
ekaniga umid qiladi. Bunda mijoz va yurist o‘rtasidagi
muloqot juda
shaxsiydir. Ular o‘rtasidagi muloqotning tabiati mijoz va yurist
o‘rtasidagi munosabat shaxsiy sir kabi saqlanib qolishi kerakligini
yuristlar anglab yetishlarini talab etadi.
21
2015-yilda Buyuk Britaniyada 2 yil davomida
advokatlarini
o‘zgartirmay
kelayotgan
500
nafardan ortiq mijoz orasida so‘rov o‘tkazilgan.
Ularga quyidagi savol berilgan: “Siz yuristlardan kutadigan eng muhim
narsalar nimalardan iborat?” Ko‘p takrorlangan javoblar esa quyidagilar
bo‘ldi: ko‘rsatiladigan yuridik maslahatning taxminiy narxini oldindan
aytish; ish qanday ketayotganidan
muntazam xabardor qilib turish;
mijozning ehtiyojlari va umidlarini to‘la hurmat qilish; elektron xatlarga
o‘z vaqtida javob berish; mijozni diqqat bilan tinglash; vaqtga e’tiborli
bo‘lish, ya’ni ishni hal qilishni paysalga solib yurishdan tiyilish; huquqiy
muammoning yechimi haqida savol berilganda uni oson tilda tushuntirib
bera olish; tajribaga tayanib ishdan kutilayotgan ehtimoliy natijalarni
tushuntirib bera olish va mijozning holatiga e’tibor qaratish.
2016-yilda Amerika huquq tizimini takomillashtirish bo‘yicha
institut tomonidan AQSHning 37 shtatidan 24 137 nafar advokat
o‘rtasida so‘rov o‘tkazildi. Ulardan yuristlar uchun 147
ta malaka va
ko‘nikmalar orasida eng muhimlari qaysilari ekani so‘raldi. Natijalar
quyidagi 10 ta malaka va ko‘nikmalarni ko‘rsatdi:
1.
Ma’lumotni sir saqlay olish.
2.
Majlislar va yig‘ilishlarga o‘z vaqtida kelish.
3.
O‘z kasbiga sodiq bo‘lish.
4.
Rostgo‘y va ishonsa bo‘ladigan inson bo‘lish.
5.
Xushmuomalalik va hurmat bilan munosabatda bo‘lish.
6.
Iltimos va savollarga tezda javob qaytarish.
7.
Diqqat va hurmat bilan munosabatda bo‘lish.
8.
Ishtiyoqi baland bo‘lish.
22
9.
Yuqori kasbiy etikaga ega bo‘lish va bor imkoniyatni jalb etgan
holda ishlash.
10.
Detallarga e’tiborli bo‘lish.
2013-yilda huquq maktabini tamomlagan bitiruvchilar borasida ham
muhim tadqiqot olib borilgan. Advokatura va turli tashkilotlarning
yuristlaridan “Huquq maktabini tamomlagan bitiruvchining qanday
bo‘lishini istar edingiz?” degan savolga quyidagicha javob olindi.
1.
Yuqori darajada kasbiy etika.
2.
Tashabbus bildirishga nisbatan xohishning mavjud bo‘lishi.
3.
Hamkasblar va mijozlar bilan samarali muloqot qila olish.
Yuqoridagilardan
kelib chiqib aytish mumkinki, bo‘lajak yuristlar
nafaqat kasbiy bilimlarga ega bo‘lishi, balki shu bilan birga, karyerani
bardavom olib borish uchun zarur bo‘lgan
shaxslararo munosabatlarni
to‘g‘ri yo‘lga qo‘yishga qaratilgan malaka va ko‘nikmalarga ham ega
bo‘lishlari bugungi zamon talabidir. Shaxsiy rivojlanish (“Soft skills”)
modulining asosiy maqsadi esa talabalarda ertadan boshlab mana shu
jihatlarni shakllantirish va rivojlantirishdir.
Do'stlaringiz bilan baham: