Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna

 
2.3. Fuqarolik, mehnat, oila, turar-joy va boshqa huquqiy 
munosabatlardan kelib chiqadigan nizolarning 
sudga taalluqliligi 
 
Fuqarolik  huquqiy  munosabatlardan  kelib  chiqadigan  nizolar  ham 
sudga  taalluqliligi  O‘zbekiston  Respublikasining    Fuqarolik  kodeksida 
belgilab qo‘yilgan bo‘ladi. Masalan, merosni bo‘lish, shartnomalarni bekor 
qilish, haqiqiy emas deb topish, yetkazilgan zararni undirish va boshq.  
Oila  huquqiy  munosabatlardan  kelib  chiqadigan  nizolarning  sudga 
taalluqliligi O‘zbekiston Respublikasining  Oila kodeksi qoidalari bo‘yicha 
belgilanadi.  Xususan,  Oila  kodeksining  38-moddasiga  ko‘ra,  nikohdan 
ajratish  sud  tartibida,  ushbu  Kodeksning  42  va  43-moddalarida  nazarda 
tutilgan hollarda esa, fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organlarida 
amalga oshiriladi.  
Undan  tashqari,  agar  er-xotindan  biri  sud  tomonidan  bedarak 
yo‘qolgan  deb  topilgan  bo‘lsa;  sud  tomonidan  ruhiyati  buzilishi  (ruhiy 
kasalligi yoki aqli zaifligi) sababli er-xotindan biri muomalaga layoqatsiz 
deb topilgan bo‘lsa; agar er-xotindan biri sodir qilgan jinoyati uchun uch 
yildan  kam  bo‘lmagan  muddatga  ozodlikdan  mahrum  qilingan  bo‘lsa, 
o‘rtada  voyaga  yetmagan  bolalari  borligidan  qat’i  nazar,  er-xotindan 
birining  arizasiga  ko‘ra  ular  fuqarolik  holati  dalolatnomalarini  qayd  etish 
organlarida nikohdan ajratiladi. 

---

 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
 
O‘zaro  nikohda  bo‘lmagan  ota-onadan  bola  tug‘ilgan  taqdirda,  ota-
onaning  birgalikdagi  arizasi  yoki  bola  otasining  arizasi  bo‘lmasa,  Oila 
kodeksning  61-moddasida  ko‘rsatilgan  hollarda  otalik  sud  tartibida 
belgilanishi  mumkin.  Shuningdek,  bolaning  onasi  bilan  nikohda 
bo‘lmagan,  lekin  o‘zini  bolaning  otasi  deb  tan  olgan  shaxs  vafot  etgan 
taqdirda uning otalik fakti sud tomonidan belgilanishi mumkin. 
Ota-onalik  huquqidan  mahrum  qilish  sud  tartibida  amalga  oshiriladi 
(Oila  kodeksining  80-moddasi).  Shuningdek,  ota-ona  (ulardan  biri)  o‘z 
xulqatvorini, turmush tarzini (yoki) bola tarbiyasiga bo‘lgan munosabatini 
o‘zgartirgan  hollarda  ota-onalik  huquqi  tiklanishi  mumkin.  Ota-onalik 
huquqini  tiklash  ota-onalik  huquqidan  mahrum  qilingan  ota-onaning 
(ulardan  birining)  da’vosiga  binoan  sud  tartibida  amalga  oshiriladi  (Oila 
kodeksining 82-moddasi).