Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna

Aliment  to‘lashning  kelishuv  shakli  –  nikoh  shartnomasida  yoki 
alohida  kelishuv  asosida  ixtiyoriy  tarzda  vujudga  keladi.  Kelishuv  ota-
onalarning  o‘zaro  nikohda  yoki  nikohdan  ajrashganliklaridan  qat’i  nazar 
tuzilishi mumkin.  
Aliment  to‘lash  to‘g‘risida  kelishuv  tuzishning  o‘ziga  xos 
xususiyatlarini ko‘rsatib o‘tish joiz, jumladan: 
 
1
• aliment to‘lash to‘g‘risidagi kelishuv (aliment miqdori, shartlari va to‘lash 
tartibi) aliment to‘lashi shart bo‘lgan shaxs bilan aliment oluvchi o‘rtasida 
tuziladi. Agar aliment oluvchi muomalaga layoqatsiz bo‘lsa, kelishuv uning 
qonuniy vakili bilan tuziladi
2
• aliment to‘lash to‘g‘risidagi kelishuv yozma shaklda tuzilib, notarial tartibda 
tasdiqlanishi lozim
3
• aliment to‘lash to‘g‘risida kelishuv tuzishning qonunda belgilangan shakliga 
rioya qilmaslik, O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksida nazarda 
tutilgan oqibatlarga olib keladi
4
• notarial tartibda tasdiqlangan aliment to‘lash to‘g‘risidagi kelishuv ijro 
varaqasi kuchiga ega bo‘ladi
5
• aliment to‘lash to‘g‘risidagi kelishuv taraflarning o‘zaro roziligi bilan istalgan 
vaqtda o‘zgartirilishi yoki bekor qilinishi mumkin. Aliment to‘lash 
to‘g‘risidagi kelishuv qanday shaklda tuzilgan bo‘lsa, uni o‘zgartirish yoki 
bekor qilish ham o‘sha shaklda amalga oshiriladi
6
• taraflarning moddiy yoki oilaviy ahvolida jiddiy o‘zgarishlar yuz berganda 
hamda aliment to‘lash to‘g‘risidagi kelishuvni o‘zgartirish yoki bekor qilish 
to‘g‘risida ular o‘zaro kelisha olmaganda, manfaatdor taraf kelishuvni 
o‘zgartirish yoki bekor qilish to‘g‘risidagi da’vo bilan sudga murojaat qilishga 
haqli
7
• sud aliment to‘lash to‘g‘risidagi kelishuvni o‘zgartirish yoki bekor qilish 
masalasini hal qilishda taraflarning e’tiborga loyiq har qanday manfaatini 
hisobga olishga haqli
8
• voyaga yetmagan bolalarga aliment to‘lash to‘g‘risidagi kelishuvga binoan 
to‘lanadigan alimentning miqdori aliment sud tartibida undirilganda bolalar 
olishi mumkin bo‘lgan miqdordan kam bo‘lmasligi kerak
9
• alimentlar: aliment to‘lashi shart bo‘lgan shaxsning ish haqi va (yoki) boshqa 
daromadiga nisbatan ulushlarda; vaqti-vaqtida pul bilan to‘lanadigan qat’iy 
summada; bir yo‘la pul bilan to‘lanadigan qat’iy summada; mol-mulk bilan 
yoki kelishuvda qayd etilgan boshqa usullarda to‘lanishi mumkin

---

 
 
156 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
Ota-ona voyaga yetmagan bolalariga ta’minot berish uchun aliment 
to‘lash  tartibini  o‘zaro  kelishgan  holda  belgilashga  haqlidirlar.  Voyaga 
yetmagan bolalariga ta’minot berish uchun aliment to‘lash tartibi va shakli 
haqida  ota-ona  o‘rtasidagi  kelishuv  qonunda  belgilangan  qoidalarga  va 
bolaning manfaatlariga zid bo‘lmasligi kerak.  
Agar  voyaga  yetmagan  bolalariga  ta’minot  berish  haqida  ota-ona 
o‘rtasida  kelishuv  bo‘lmasa,  ularning  ta’minoti  uchun  aliment  sud 
tomonidan ota-onaning har oydagi ish haqi va (yoki) boshqa daromadining 
bir bola uchun — to‘rtdan bir qismi; ikki bola uchun — uchdan bir qismi; 
uch  va  undan  ortiq  bola  uchun  —  yarmisi  miqdorida  undiriladi.  Bu 
to‘lovlarning miqdori taraflarning moddiy yoki oilaviy ahvolini va boshqa 
e’tiborga  loyiq  holatlarni  hisobga  olgan  holda  sud  tomonidan 
kamaytirilishi yoki ko‘paytirilishi mumkin (Oila kodeksining 99-moddasi). 
Har  bir  bola  uchun  undiriladigan  aliment  miqdori  qonun  hujjatlari 
bilan  belgilangan  eng  kam  ish  haqining  yetmish  besh  foizidan  kam 
bo‘lmasligi kerak.
19