Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna

qoidalariga ko‘ra, bedarak yo‘qolgan deb yoxud ruhiy holati buzilganligi 
sababli  muomalaga  layoqatsiz  deb  topilgan  shaxslar,  shuningdek  uch 
yildan  kam  bo‘lmagan  muddatga  ozodlikdan  mahrum  etishga  hukm 
qilingan  shaxslar  bilan  nikohni  bekor  qilish  to‘g‘risidagi  da’volar 
da’vogarning  xohishiga  ko‘ra  o‘z  yashash  joyidagi  sudda  ko‘rilishi 
mumkin. 
Agar  da’vogarning  voyaga  yetmagan  bolalari  borligi,  shuningdek 
nogironligi  yoki  og‘ir  kasalligi  tufayli  u  javobgar  yashab  turgan  joyidagi 
fuqarolik  ishlari  bo‘yicha  tumanlararo,  tuman  (shahar)  sudiga  borishga 
qiynalsa,  nikohni  bekor  qilish  to‘g‘risidagi  da’volar  da’vogarning 
yashaydigan joyidagi sudga taqdim etilishi mumkin. 
O‘zbekiston  Respublikasi  Oila  kodeksining  41-moddasiga  binoan, 
sudning  nikohdan  ajratish  asoslari  belgilangan  bo‘lib,  agar  sud  er  va 
xotinning  bundan  buyon  birgalikda  yashashiga  va  oilani  saqlab  qolishga 
imkoniyat yo‘q deb topsa, ularni nikohdan ajratadi. 
O‘zbekiston  Respublikasi  Oila  kodeksining  39-moddasiga  ko‘ra, 
erning  nikohdan  ajratish  to‘g‘risida  talab  qo‘yishini  man  etadigan  hollar 
quyidagi asoslar mavjud bo‘lganda, ya’ni xotinining homiladorlik vaqtida 
                                                            
17
  Ўзбекистон  Республикаси  Олий  суди  Пленумининг  2011  йил  20  июлдаги  06-сонли  “Судлар  томонидан 
никоҳдан  ажратишга  оид  ишлар  бўйича  қонунчиликни  қўллаш  амалиёти  тўғрисида”ги  қарорининг  4  ва  5-
бандлари. 
 

---

 
 
152 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
va  bola  tug‘ilganidan  keyin  bir  yil  mobaynida  er  xotinining  roziligisiz 
nikohdan ajratish to‘g‘risida ish qo‘zg‘atishga haqli emas. 
O‘zbekiston  Respublikasi  Oila  kodeksining  44-moddasiga  ko‘ra, 
nikohdan  ajratish  to‘g‘risida  hal  qiluv  qarori  chiqarish  vaqtida  sud 
tomonidan  hal  etiladigan  masalalar  belgilangan  bo‘lib,  nikohdan  sud 
tartibida ajratilayotganda er va xotin voyaga yetmagan bolalari kim bilan 
yashashi,  bolalarga  va  (yoki)  mehnatga  layoqatsiz,  yordamga  muhtoj  er 
yoki xotinga ta’minot berish uchun mablag‘ to‘lash tartibi, bu mablag‘ning 
miqdori  yoxud  er-xotinning  umumiy  mol-mulkini  bo‘lishga  doir 
kelishuvni ko‘rib chiqish uchun sudga taqdim qilishlari mumkin.  
 
Agar  yuqorida  ko‘rsatilgan  masalalar  bo‘yicha  er  va  xotin  o‘rtasida 
kelishuv bo‘lmagan  taqdirda,  shuningdek  ushbu kelishuv  bolalar  yoki  er-
xotindan birining manfaatlariga zid ekanligi aniqlangan taqdirda sud: 
 
 
Mol-mulkni  bo‘lish  uchinchi  shaxslarning  manfaatiga  daxldor 
bo‘lgan  hollarda,  sud  mol-mulkni  bo‘lish  talabini  alohida  ish  yuritish 
uchun ajratadi. Nikohdan ajratish to‘g‘risidagi ish ko‘rib chiqilayotganida 
to‘yni  o‘tkazishga  ketgan  sarf-xarajatlarni  undirish  haqidagi  talablar 
qanoatlantirilmaydi.