Respublikasi Fuqarolik protsessual kodeksining 296-moddasi).
Otalikni belgilash to‘g‘risidagi ishlarni sudda ko‘rish da’vo
qo‘zg‘atish va alohida ish yuritish tartibida amalga oshiriladi.
Otalikni belgilash to‘g‘risidagi ishlarni da’vo qo‘zg‘atish tartibida
sudda ko‘rib hal qilish uchun quyidagi maxsus shartlarning bo‘lishi talab
etiladi:
1) bolaning onasi bilan otaligi taxmin qilinayotgan shaxs o‘rtasida
FHDYo organlarida qayd etilgan nikohning mavjud emasligi;
2) bolaning onasi bilan otaligi taxmin qilinayotgan shaxs o‘r-tasida
otalikni belgilash to‘g‘risida birgalikdagi arizaning mavjud emasligi;
3) otaligi taxmin qilinayotgan shaxsning hayot ekanligi;
160
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI
4) ona vafot etganda, ona muomalaga layoqatsiz deb topilganda,
onaning qayerdaligini aniqlash imkoniyati bo‘lmaganda, ona onalik
huquqidan mahrum qilinganda o‘zini bolaning otasi deb tan olayotgan
shaxsning vasiylik va homiylik organi bilan kelishilgan arizasining
bo‘lmasligi;
5) bolaning otasi sud tomonidan muomalaga layoqatsiz deb
topilganida ota homiysining vasiylik va homiylik organi bilan kelishilgan
arizasining bo‘lmasligi;
Otalikni belgilash to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha yuqoridagi maxsus
shartlar bilan birgalikda sudga murojaat qilishning quyidagi umumiy
shartlari ham amal qiladiki, bularga: da’vogarning fuqarolik protsessual
huquq va muomala layoqatiga ega bo‘lishi; ishning sud organlariga
taalluqli va uning sudlovga tegishli ekanligi; sudning aynan o‘sha taraflar
o‘rtasida, aynan bir predmet to‘g‘risida va aynan bir asoslar bo‘yicha
chiqqan nizo yuzasidan qabul qilinib, qonuniy kuchga kirgan hal qiluv
qarorining yoki ish yuritishni tugatish to‘g‘risidagi ajrimining bo‘lmasligi
kabi holatlar kiradi. Bizning nazarimizda, otalikni sud yo‘li bilan belgilash
to‘g‘ri-sida da’vo qo‘zg‘atgan ona protsessual ma’noda da’vogar deb
e’tirof etilishi mumkin. Lekin ish bo‘yicha ona haqiqiy da’vogar
hisoblanmay, barcha hollarda da’vogar bola bo‘lib qolaveradi.
Otalikni belgilash to‘g‘risidagi fuqarolik ishini da’vo qo‘zg‘a-tish
tartibida ko‘rib chiqishdan tashqari, alohida ish yuritish tartibida ko‘rib hal
qilishga ham yo‘l qo‘yiladi. Oila kodeksining 62-moddasi to‘rtinchi
qismida bolaning onasi bilan nikohda bo‘lmagan, lekin o‘zini bolaning
otasi deb tan olgan shaxs vafot etgan taqdirda, uning otalik fakti sud
tomonidan belgilanishi mumkinligi ta’kidlangan.
Qonunchilikda alohida ish yuritish tartibida otalikni tan olish va
otalik faktini belgilash kabi turlari ko‘rsatib o‘tilgan bo‘lib, ushbu faktlarni
belgilash arizachiga qarindoshlik, qaramog‘ida bo‘lganlik, merosga
bo‘lgan huquqni belgilash, boquvchisini yo‘qotganlik nafaqasini olish va
boshqa shu kabi faktlarni belgilashga imkon tug‘diradi.
Alohida ish yuritish tartibida otalikni belgilash xususiyatlaridan biri –
bu bolaning onasi bilan nikohda bo‘lmagan, lekin o‘zini bolaning otasi deb
tan olgan shaxsning vafot etganlik fakti hisoblanadi. Bu haqda amaldagi
O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 62-moddasi 4-qismida,
bolaning onasi bilan nikohda bo‘lmagan, lekin o‘zini bolaning otasi deb
tan olgan shaxs vafot etgan taqdirda, uning otalik fakti sud tomonidan
belgilanishi mumkinligi ko‘rsatib o‘tildi.
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI
Ushbu turkumdagi ishlarni to‘g‘ri tushunish va aniq belgilash
maqsadida ularga taalluqlilik shartlarini izohlab o‘tish maqsadga muvofiq
hisoblanadi. Chunonchi, otalikni tan olish faktini belgilash uchun
Do'stlaringiz bilan baham: |