Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

gipoteza, 
dispozitsiya va sanksiya
dir. 
Gipoteza
deganda jinoyat qonuni normasining amal qilish shartini o‗zida 
ifodalaydigan tarkibiy qismi tushuniladi. Masalan, O‗zbekiston Respublikasi 
Jinoyat kodeksi 16-moddasining birinchi qismida jinoiy javobgarlik tushunchasiga 
ta‘rif berilgan bo‗lib, unga ko‗ra ―jinoyat uchun javobgarlik – jinoyat sodir etishda 
aybdor bo‗lgan shaxsga nisbatan sud tomonidan hukm qilish, jazo yoki boshqa 
huquqiy ta‘sir chorasi qo‗llanilishida ifodalanadigan jinoyat sodir etishning 
huquqiy oqibatidir‖. Mazkur normada ―jinoyat uchun javobgarlik‖ uning gipoteza 
qismini tashkil etadi. Chunki mazkur jumla jinoyat qonuni normasida belgilangan 
qoida qanday sharoit va holatda amalga oshirilishini ko‗rsatmoqda.
Gipotezaning oddiy, murakkab va alьternativ (muqobil) turlari mavjud.
Umumiy tan olingan qoidaga ko‗ra gipoteza faqat Jinoyat kodeksi Umumiy 
qismi normalarida uchrashi mumkin bo‗lib, kodeksning Maxsus qismida 
normaning bu tarkibiy qismi uchramaydi. 
Dispozitsiya jinoyat qonuniy normasining tarkibiy qismi bo‗lib, jinoyat 
qonuni bilan qo‗riqlanadigan ijtimoiy munosabatlar subyektining huquq va 
majburiyatlarini, uning harakati (harakatsizligi)dagi yuridik ahamiyatga ega 
mazmuni ochib beriladi. Agar gipoteza qat‘iy farmoyishni qo‗llash sharoiti bo‗lsa, 
dispozitsiya jinoyat qonuni normasining o‗zagini tashkil etib, subyektning yuridik 
oqibatlarga olib keluvchi harakat (harakatsizlik)ni o‗zida ifodalaydi.
Dispozitsiyaning quyidagi turlari mavjud: