Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

1.2. Jinoyat huquqining huquq tizimidagi o„rni va uning boshqa huquq 
sohalari bilan o„zaro aloqasi
Jinoyat huquqi huquq tizimida o‗ziga xos o‗rin tutadi. Chunki jinoyat huquqi 
fani o‗rganadigan ijtimoiy munosabatlar, huquqning boshqa tarmoqlari bilan 
qamrab olingan ijtimoiy munosabatlarni tashkil etadi. Jumladan, huquqning har bir 
sohasida amalda bo‗lgan ijtimoiy munosabatlarga zarar yetkazilgan yoki bunday 
zarar yetkazilishining real xAfvi mavjud bo‗lganda mazkur munosabatlarning 
jinoyat-huquqiy muhofaza qilinishi talab etiladi. Bunday hollarda jinoyat huquqi 
boshqa huquq tarmog‗iga oid munosabatlarni muhofaza qilishga kirishadi. 
Jinoyat huquqi bir qator huquq tarmoqlari bilan uzviy bog‗liq. Bular 
jumlasiga kriminologiya, jinoyat-ijroiya huquqi, ma‘muriy javobgarlik, jinoyat-
protsessual huquqi, konstitutsiyaviy huquq, fuqarolik huquqi, tadbirkorlik va 
biznes huquqi va boshqalar kiradi. 
Jinoyat huquqi jinoiy javobgarlik va uning asoslarini o‗rgatsa, Kriminologiya 
jinoyatchilik, jinoyatchi shaxsi, jinoyatchilikning sabablari va ularni sodir 
etishning 
shart-sharoitlari, 
jinoyatchilikning oldini olishni o‗rganishga 
bag‗ishlangan. Mazkur fanlarning o‗zaro aloqasi shundaki, ularda jinoyatga 
aloqador bo‗lgan barcha xususiyatlar tahlil qilinadi va o‗rganiladi. Jinoyat huquqi 
va kriminologiya fanlari jinoyatlarning oldini olishga qaratilgan bilimlarni berib, 
fuqarolarni Konstitutsiya va qonunlarga itoatkor bo‗lishga undaydi. 
Jinoyat huquqi fani Jinoyat-ijroiya huquqi fani bilan ham chambarchas 
bog‗liqdir. Chunki jinoyat huquqi jinoiy jazo va boshqa jinoyat-huquqiy ta‘sir 
choralari, ularning tizimi va turlarini o‗rgansa, jinoyat-ijroiya huquqi fani mazkur 
jazo hamda choralarni ijro etish tartibi, mahkumlarning huquqiy holati, jazoni ijro 
etish muassasalari to‗g‗risida bilim beradi.
Jinoyat huquqi fani Ma‘muriy javobgarlik fani bilan uzviy aloqadadir. 
Huquqbuzarlikni sodir etganlik uchun ma‘muriy javobgarlik va jinoyatni sodir 
etganlik uchun jinoiy javobgarlik yuridik javobgarlik tizimida o‗xshash belgilarni 
qamrab oladi. O‗zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining qirqdan ziyod 
normalarida ma‘muriy preyuditsiyali jinoyat tarkiblari belgilangan. Ma‘muriy 
preyuditsiya o‗z tabiatiga ko‗ra muayyan ma‘muriy huquqbuzarlikni sodir etgan 
shaxslarni bir yil ichida takroran yana shu qilmishni bir marta sodir etishni o‗zida 
ifoda etadi. Bundan tashqari, ma‘muriy javobgarlik fani huquqbuzarlik va uni sodir 
etganlik uchun qo‗llanilishi mumkin bo‗lgan jazolarni o‗rganadi va bu jihatlari 
bilan ham jinoyat huquqi faniga yaqin fan hisoblanadi.

---

7