|
Pornografik mahsulotlarni tayyorlash, olib kirish, tarqa-
tish, reklama qilish, namoyish qilishga qarshi kurash
Ushbu huquqbuzarlikka qarshi xalqaro miqyosida bir qancha
hujjatlar qabul qilingan. Jumladan, 1923-yil 12-oktabrda Jeneva
konferensiyasida tasdiqlangan Pornografik mahsulotlarni tarqa-
tish va ular bilan savdo qilishga qarshi kurash to risida gi
Qaror
3
, shuningdek, BMT Bosh Asambleyasining 1989-yil 20-no-
1 Qarang: Sagdullayev F. Transmilliy jinoyatchilik (jinoyat-huquqiy va kriminologik
tahlil) T.: TDYuI, 2010. 77-bet.
2 Qarang: O zbekiston Respublikasining 2007-yil 25-dekabrdagi Axborotlashtirish
va ma lumotlar uzatish sohasida qonunga xilof harakatlar sodir etganlik uchun
javobgarlik kuchaytirilganligi munosabati bilan O zbekiston Respublikasining ay-
rim qonun xujjatlariga o zgartirish va qo shimchalar kiritish to risida gi 137-sonli
Qonuni. // O zbekiston Respublikasi qonun xujjatlari to plami, 2007-yil, 52-son,
532-modda.
3 Pornografik nashrlar muomalasini to xtatish to
risidagi Bitim (Parij, 1910-yil
4-may); Bola mehnatining eng yomon shakillarini zudlik bilan taqiqlash to
ri-
sidagi 182-Konvensiya (Jeneva, 1999-yil 17-iyun). Xalqaro Mehnat Tashkiloti Bosh
Konferensiyasining 87-sessiyasida qabul qilingan.
116
yabrdagi Bola huquqlari to risida gi Konvensiyada
1
va 2000-yil
25-maydagi Bola huquqlari to risidagi Konvensiyaga doir, bo-
lalar savdosi, bolalar fohishabozligi va bolalar pornografiyasiga
taalluqli Fakultativ Protokol
2
misol bo ladi.
Xalqaro Jeneva Konvensiyasining 1923-yilgi Pornografiya
mahsulotlarini tarqatish va ular bilan savdo qilishga qarshi
kurash to risida gi Qarorida jinoyat sifatida quyidagi qilmish-
lar nazarda tutilgan: pornografik narsalarni sotish, tarqatish yoki
ommaviy namoyish etish maqsadida tayyorlash va saqlash;
mazkur narsalarni davlat chegarasidan olib kirish, olib o tish,
olib chiqish yoki ularni muomalaga chiqarish; pornografik nar-
salarni sotish, tarqatish yoki ommaviy namoyish etish, prokat-
ga topshirish; mazkur materiallarni olish mumkin bo lgan yo l-
larni oshkor qilish va e lon qilish.
Pornografik mahsulotlar deganda, uyatsiz mazmundagi asar-
lar, pornografiya mahsulotlari, ashyolarning tasviri va shakillari,
kompyuter dasturlari, kinofilmlar, videofilmlar, fonogrammalar,
tele va radio uzatishlar orqali jinsiy aloqa paytini aynan ko r-
satish yoki tasvirlash (og zaki) bilan va shu bilan birga badiiy
yoki ilmiy ahamiyati bo lmagan holda tayyorlash tushuniladi.
2000-yil 25-maydagi Bola huquqlari to risida gi Konven-
siyaga doir bolalar savdosi, bolalar fohishabozligi va bolalar por-
nografiyasiga taalluqli Fakultativ Protokolning 2-moddasiga ko ra,
bola pornografiyasi
bolaning haqiqiy yoki uyushtirilgan ochiq
seksual faoliyatdagi ishtirokini har qanday vositalar orqali aks
ettiruvchi tasvirni yoki asosan seksual maqsadlar uchun bola-
ning jinsiy a zolarini aks ettiruvchi har qanday tasvirni anglatadi.
1 BMT Bosh Assambleyasining 44/25-Rezolyutsiyasi bilan qabul qilingan, 1990-yil
2-sentabrda kuchga kirgan. O zbekiston Respublikasi O zbekiston Respublikasi
Oliy Kengashining 1992-yil 9-dekabrdagi 757 XII-son Qarori bilan mazkur Kon-
vensiyaga qo shilgan. O zbekiston Respublikasi uchun 1994-yil 29-iyundan kuchga
kirgan. // Qarang. Bola huquqlari to risidagi Konvensiya va uning protokollari.
zbekcha nashr. Mas ul muharrir A.X. Saidov. T.: 2009. 72-bet.
2 BMT Bosh Assambleyasining A/RES/54/263-Rezolyutsiyasi bilan qabul qilingan,
2002-yil 18-yanvardan kuchga kirgan. O zbekiston Respublikasi mazkur Protokolga
zbekiston Respublikasining 2008-yil 11-dekabrdagi O RQ 188-son Qoniniga asosan
qo shilgan.
117
Ushbu Protokolning 3-moddasiga ko ra, har bir ishtirokchi-
davlat bu kabi jinoyatlar ( bolalar savdosi , bola fohishaboz-
ligi , bola pornografiyasi ) uchun, ularning og irlik darajasini
hisobga olgan holda, tegishli jazo choralarini ko zda tutadi.
2011-yilda qabul qilingan 1835-sonli Zo rlik ishlatish va
ekstremal xarakterdagi pornografik vositalar to risida gi maxsus
rezolyutsiyada qayd etilishicha pornografiya jinoiy biznesga ay-
lanib bormoqda, uning keng tarqalishida internet asosiy rol o y-
namoqda.
Internet Filter Reviews ma lumotlariga ko ra, birgina 2006-yil-
da pornografiya industriyasining pul aylanmasi 97 milliard dol-
larni tashkil qildi. UNICEFning ma lumotlariga ko ra, 2008-yilda
jami bolalar pornografiyasining 80 % i internet tarmog ida tar-
qatilgan. Bugungi kunda jahon miqyosida ushbu jinoyatga qar-
shi kurashish choralari ko rilmoqda.
bekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi 130-moddasida por-
nografik mahsulotlarni tayyorlash, olib kirish, tarqatish, rekla-
ma qilish, namoyish etganlik uchun jinoiy javobgarlik belgilan-
gan bo lib, unga ko ra, pornografik mahslotni tarqatish, reklama
qilish, namoyish etish maqsadida tayyorlash yoki O zbekiston
hududiga olib kirish, xuddi shuningdek uni tarqatish, reklama
qilish, namoyish etish, shunday harakatlar uchun ma muriy jazo
qo llanilganidan keyin sodir etilgan bo lsa, jinoiy javobgarlikka
tortilishga asos bo lishi belgilangan.
Bugungi kunda JKning pornografik mahsulotlarni tayyor-
lash yoki tarqatish uchun javobgarlik belgilangan 130-moddasi
yangi tahrirda bayon etildi. Shuningdek, zo ravonlik yoki shaf-
qatsizlikni targ ib qiluvchi mahsulotni tayyorlash, olib kirish,
tarqatish, reklama qilish, namoyish etish uchun javobgarlikni
belgilovchi yangi 130
1
-modda
1
bilan to ldirildi hamda porno-
grafik mahsulot va zo ravonlikni yoki shafqatsizlikni targ ib
qiluvchi mahsulot atamalariga huquqiy ta rif berildi.
1 Qarang. O zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi (2012-yil 1-iyungacha bo lgan
zgartish va qo shimchalar bilan) Rasmiy nashr O zbekiston Respublikasi
Adliya vazirligi. T.: Adolat, 2012. 73 74-betlar.
118
Jinoyat kodeksiga kiritilgan yuqoridagi o zgartish va qo -
shimchalardan kelib chiqib, MJTKning ham pornografik mazmun-
dagi materiallarni tarqatish uchun javobgarlik belgilangan 189-mod-
dasi yangi tahrirda bayon etildi. Bundan tashqari, kodeks zo ra-
vonlik yoki shafqatsizlikni targ ib qiluvchi mahsulotni tayyor-
lash, olib kirish, tarqatish, reklama qilish, namoyish etish uchun
ma muriy javobgarlikni belgilovchi yangi 189
1
-modda bilan to ldirildi.
Mazkur qonunning qabul qilinishi, avvalo, inson ongiga sal-
biy ta sir etuvchi mahsulotlarni tarqatish bilan shug ullanuvchi
shaxslar faoliyatiga chek qo yadi,
Do'stlaringiz bilan baham: |
