Toshkent davlat yuridik instituti o. T. Xusanov

 
 

---

354 
§ 6. O„zbekiston Prezidenti faoliyatining kafolatlari 
 
Prezident davlat va jamiyat hayotida eng muhim rol o„ynaydigan hokimiyat 
tizimida markaziy o„rinda turadigan lavozimdir. Prezident millat faxri, ramzi 
hisoblanadi. Shuning uchun Prezident o„z vakolatlarini samarali, hyech qanday 
to„siqlarga uchramay, taziyqlardan holi olib borish uchun Konstitutsiya va 
qonunlarda Prezidentlik faoliyati alohida tartibda kafolatlari muhofaza qilinadi. 
Konstitutsiyaning 91-moddasi, “Prezident o„z vazifasini bajarib turgan 
davrda boshqa haq to„lanadigan lavozimini egallashi, vakillik organining deputati 
bo„lishi, tadbirkorlik faoliyati bilan shug„ullanishi mumkin emas. 
Prezidentning shaxsi daxlsizdir va qonun bilan muhofaza etiladi.” – degan 
qoidani o„rnatish bilan Prezident faoliyatining muhofaza qilish asosini yaratgan. 
Barcha mamlakatlarda bo„lgani kabi, O„zbekistonda ham, 2003 yil 25 
aprelda qabul qilingan “O„zbekiston Respublikasi Prezidenti faoliyatining asosiy 
kafolatlari to„g„risida” qonun qabul qilingan. U Prezident faoliyati uchun zarur 
tartiblar va kafolatlar yaratishni ko„zda tutadi. 
Qonunda Prezidentning dahilsizligi, uni muhofaza qilish (qo„riqlash), 
faoliyatini ta'minoti, uy-joi, tibbiy ta'minoti belgilangan. 
O„zbekiston Respublikasi Prezidenti daxlsizligi va immunitetiga egadir. 
Daxlsizlik uning turar joyiga, xizmat xonalariga, yukiga, shaxsiy va transport 
vositalariga, yozishmalariga, aloqa vositalariga, tegishli hujjatlariga tatbiq etiladi. 
O„zbekiston Prezidenti vakolatlarini bajarish bilan bog„liq harakatlar uchun jinoiy 
va boshqa turdagi javobgarlikka tortilishi mumkin emas. Prezidentga nisbatan 
ushlab turish, so„roq qilish, tintuv yoki shaxsni ko„zdan kechirish mumkin emas. 
O„zbekiston Prezidentining xafsizligini ta'minlash qonun hujjatlarda 
belgilangan normativ va talablarga muvofiq O„zbekiston Milliy xafsizlik xizmatiga 
yuklanadi. 
Prezidentning qonuniy faoliyatiga to„sqinlik qilinishiga, shuningdek qadr-
qimmatiga putr yetkazilishiga yo„l qo„yilmaydi, shunday holatlar sodir etilgan 
bo„lsa qonun bilan jazolanadi. 

---

355 
Prezidentning mehnatiga haq to„lash qonun hujjatlarida belgilangan tartibda 
amalga oshiriladi. Unga muddati o„ttiz olti kundan iborat yillik haq to„lanadigan 
ta'til beriladi. 
Prezident iste'foga chiqqach, umrbod Senat a'zosi bo„lib qoladi. 
Prezidentga Toshkent shahrida va Toshkent viloyatlarida qarorgohlar 
beriladi. Prezident aloqa vositalarining barcha turi bilan ta'minlanadi. Prezidentga 
avtotransport, shuningdek mamlakat ichkarisi va chet ellarga qilinadigan safarlar 
uchun samalyot va vertalyot ajratiladi. Prezidentga bepul tibbiy xizmat ko„rsatiladi 
va sanatoriya-kurortlarda davolanishi ta'minlanadi. Yuqorida qayd qilinganidek 
Prezident hayoti, sog„ligi, sha'ni qonun bilan alohida muhofaza qilinadi. Prezident 
hayoti, sog„ligi, sha'ni, obro„siga qarshi qilingan harakatlar uchun O„zbekiston 
Respublikasi Jinoyai Kodeksida jazolar belgilangan. 
Jinoyat kodeksining 158-moddasida bu masala quyidagicha hal qilingan: 
O„zbekiston Respublikasi Prezidenti hayotiga tajovuz qilish o„n yildan 
yigirma yilgacha ozodlikdan mahrum qilish jazosi bilan jazolanadi. 
O„zbekiston Respublikasi Prezidenti badaniga qasddan shikast yetkazish 
besh yildan o„n yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi. 
O„zbekiston Respublikasi Prezidentini omma oldida haqoratlash yoki unga 
tuhmat qilish, shunngdek, matbuot yoki boshqa ommaviy axborot vositalaridan 
foydalangan holda haqoratlash yoki unga tuhmat qilish, uch yilgacha axloq 
tuzatish ishlari yoki olti oygacha qamoq yoxud besh yilgacha ozodlikdan mahrum 
qilish bilan jazolanadi. 
Prezident faoliyatining asosiy kafolati qoidalari EKS-Prezidentiga (Sobiq 
Prezident) va uning oila a'zolariga ham tatbiq qilinadi.