Toshkent davlat yuridik instituti o. T. Xusanov

 
§ 7. Vijdon erkinligi 
Fuqarolarning vijdon erkinligi orqali dinga munosabat aniqlanadi. 
Mamlakatimizdagi barcha shaxslar uchun (millati, irkidan qatiy nazar) vijdon 
erkinligi kafolatlanadi. Bu Konstitutsiyaning 31-moddasida quyidagicha 
ifodalangan: “Hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan 
dinga e'tiqod qilish yoki xech kaysi dinga e'tiqod qilmaslik huquqiga ega. Diniy 
qarashlarni majburiy singdirishga yul kuyilmaydi”. 
Demak vijdon erkinligi kuyidagilarda o„z ifodasini topadi: 
-
Har bir fuqaroni xohlagan diniga e'tiqod qilishi; 
-
Yoki hyech qanday dinga e'tiqod qilmasligi; 
-
Xech qanday diniy qarashlarni majburiy singdirilishiga yul qo„yilmaslik. 
Har qanday dinda insonni ma'naviy-axloqiy kamol topishga, birodarliq 
bag„rikenglikka undovchi ijobiy ma'lumotlar mavjud. Shuning uchun ham dinga 
e'tiqod qilish, uning qoidalariga amal qilish taqiqlanmaydi. Shuningdek, biror bir 
dinga e'tiqod qilish uchun da'vatlar qilish, targ„ibot qilishga, ma'lum bir dinni 
ustunligini ko„rsatishga ham yul kuyilmaydi. 
Vijdon erkinligi xalqaro miqyosda e'tirof etilgan erkinlik bo„lib, u “Inson 
huquqlari umumjahon Deklaratsiyasi”da ham mustahkamlangan. 
Vijdon erkinligi Konstitutsiyamizdan tashqari boshqa qonunlarda ham 
belgilangan bo„lib, bu qonunlar fuqarolarning Konstitutsiyaviy vijdon erkinligini 
ta'minlashni, kafolatlashni nazarda tutadi. 
O„zbekistonda “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to„g„risida” qonun 
mavjud bo„lib, u qonun diniy masalalarni batafsil tartibga soladi. 
Qonun qoidalari fuqarolarni xohlagan diniga e'tiqod qilish yoki qilmaslik 
huquqini ta'minlashni nazarda tutish bilan birga, diniy rasm-rusumlar, 
marosimlarda qatnashish yoki qatnashmaslikka o„z ixtiyori bilan yondashishni 
ko„zda tutadi. 
Vijdon erkinligi fuqarolarga diniy ta'lim olish, din namoyandasi bo„lish 
imkoniyatlarini ham beradi. Faqat xech kim o„z ixtiyoriga zid tarzda diniy ta'limot 

---

161 
olishga majbur qilinmaydi. 
Dinni niqob qilib olib insoniyatni hayotiga xavf soluvchi, ongini zaharlovchi 
turli g„oyalarni kishilar ongiga kiritishga harakatlar taqiqlagan bo„lib, bunday 
taqiqlar aslo vijdon erkinligiga zid bo„lmay, aksincha uni to„la namoyon bo„lishiga 
ta'sir qiladi. 
Mamlakatimizda muqaddas diniy bayramlarimizni nishonlashni belgilanishi, 
kishilarni ibodat qilish uchun machit va cherkovlarni faoliyat ko„rsatayotgani, 
diniy bilimlar olish uchun turli bosqichda diniy o„kuv muassasalarini mavjudligi 
vijdon erkinligini amal qilishidir. 
Fuqaro va shaxslarning shaxsiy huquq va erkinliklari, huquq va erkinliklar 
tizimida yetakchi o„rinda turadi. Chunki bu huquqlar tabiiy huquqlar bo„lib, 
insonni tugilishi bilan vujudga keladi. Davlat esa ana shu huquqlarni ta'minlashga 
majbur. Shuning uchun bu vazifani bajarish maqsadida, O„zbekiston davlati barcha 
choralarni ko„rgan. Shaxsiy huquq va erkinliklar Konstitutsiyamizda keng va 
mukammal belgilangan va ularni amalga oshishini ta'minlovchi kuchli tizim barpo 
etilgan. Hamda bu tizim muntazam ravishda takomillashtirilmokda.