Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

5. Qurilish pudrati shartnomasi bo'yicha javobgarlik

Q u rilis h   p u d r a ti  s h a rtn o m a s i  b o 'y ic h a   ja v o b g a r lik   p u d r a t 

shartnom alaridan kelib chiqadigan umumiy javobgarlik bilan birga maxsus 

javobgarlik  holatlari  ham   Fuqarolik  Kodeksida  nazarda  tutilgan.  FKning 

668-moddasiga asosan bajarilayotgan ishlarning xavfsizligi uchun pudratchi 

javobgar  bo'ladi.  Chunki  pudratchi  aynan  texnika  xavfsizlik  qoidalariga 

rioya qilgan holda qurilish-ta’m irlash ishlarini amalga oshirayotgan paytda 

uning  atrofini  o'rab  olishi  yoki  biror  belgi  qo'yishi  lozim.  Aks  holda  atrof 

m uxitga,  fuqarolarning  hayoti  va  sog'lig'iga,  m ulklarga  jiddiy  zarar 

yetkazish ehtimoli m avjud bo'ladi. aynan bu holat FKning 678-moddasida 

nazarda tutilgan. Unga asosan pudratchi qurilish va u bilan bog'liq ishlarni 

amalga  oshirayotgan  vaqtda  atrof-m uhitni  muhofaza  qilish  va  qurilish 

ishlarini  xavfsiz  olib  borishga  doir  qonun  hujjatlarining  talablariga  rioya 

etishi  sh a rt  va  bunday  talab lar  buzilganligi  uch u n   uchinchi  shaxslar 

oldida  javobgar  bo'ladi.

Shartnom ada  butun  qurilishni  yoki  uning  m uayyan  qismini  moddiy 

ta ’minlash  buyurtm achi  tomonidan  amalga  oshirilishi  nazarda  tutilgan 

bo'lmasa,  qurilishni  materiallar,  shu jumladan  detallar  va  konstruksiyalar, 

shuningdek  uskunalar  bilan  ta ’minlash  majburiyati  pudratchi  zimmasida 

bo'ladi.  Qurilishni  ta ’m inlash  m ajburiyatini  zimmasiga  olgan  taraf  o'zi 

to p sh irg a n   m a te ria lla r  (d e ta lla r,  k o n stru k siy a la r)d an ,  sh u n in g d ek  

u sk u nalard an   bajarilayotgan  ishlar  sifatini  yom onlashtirm agan  holda 

foydalanib bo'lmasligi vujudga kelganligi uchun, agar foydalanib bo'lmaslik 

ikkinchi  ta ra f  javob  beradigan  vaziyatlar  tufayli  vujudga  kelganligini 

isbot  qilmasa,  javobgar  bo'ladi.  B uyurtm achi  bergan  m ateriallar  yoki 

u sk u nalard an   bajarilayotgan  ishlar  sifatini  yom onlashtirm agan  holda

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

fo y d alan ish   m u m k in   em asligi  a n iq la n g a n   va  b u y u rtm a c h i  u larn i 

a lm a sh tirish d an   bosh  to rtg an   ta q d ird a ,  p u d ra tc h i  q u rilish   p u d ra ti 

shartnom asidan  voz  kechishga  va  buyurtm achidan  ishning  bajarilgan 

qismiga mutanosib ravishda shartnoma narxini to'lashni talab qilishga haqli.

Pudratchi  qurilish  pudrati  shartnom asida,  texnikaviy  loyihada  va 

taraflar uchun m ajburiy bo'lgan qurilish normalari va qoidalarida nazarda 

tutilgan  talablardan  chekinishga  yo'l  qo'yilganligi,  shuningdek  qurilish 

obyektining  loyiha-sm eta  h u jja tla rid a   belgilangan  ko'rsatkich larig a, 

jum ladan  korxonaning ishlab  chiqarish  q u w a tig a   erishilmaganligi  uchun 

buyurtm achi  oldida  javobgar  bo'ladi.  Bino  yoki  inshoot  rekonstruksiya 

qilinganida  (yangilangan,  qayta  qurilgan,  restavratsiya  qilinganida  va 

hokazo)  binoning,  inshootning  yoki  uning  bir  qismining  mustahkamligi, 

barqarorligi,  ishonchliligi  pasaygani  yoki  yo'qolgani  uchun  javobgarlik 

pudratchi  zimmasiga  yuklanadi.  P udratch i  buyurtm achining  roziligisiz 

loyiha  h u jja tla rid a n   b u y u rtm a c h in in g   jid d iy   m a n fa a tla rig a   t a ’sir 

qilmaydigan tarzda ozgina chetga chiqish hollariga yo'l qo'yganligi uchun, 

basharti  bu  hoi  qurilishning  sifatiga  ta ’sir  etmaganligini  isbotlab  bera 

olsa,  javobgar  bo'lmaydi.

Agar qurilish pudrati shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilgan 

bo'lm asa,  p u d ra tc h i  qurilish  o by ek tin in g   lo y ih a-sm eta  h u jja tla rid a  

belgilangan  ko'rsatkichlarga  erishishini  va  obyektni  kafolat  m uddati 

davomida shartnom aga muvofiq holda ishlatish mumkinligini kafolatlaydi. 

Agar  qonunda  yoki  shartnom ada  boshqacha  kafolat  m uddati  nazarda 

tutilgan  bo'lmasa,  kafolat  m uddati  obyekt  buyurtm achi  tom ondan  qabul 

qilingan  kundan  boshlab  o'n  yilni  tashkil  etadi.

A gar  pudratchi  kafolat  m uddati  davomida  aniqlangan  kamchiliklar 

(nuqsonlar)  obyektning  yoki  uning  qismlarining  normal  eskirishi,  uning 

noto'g'ri ishlatilishi yoxud buyurtm achining o'zi yoki u jalb qilgan uchinchi 

s h a x s la r   is h la b   c h iq q a n   q o 'lla n m a n in g   n o t o 'g 'r i li g i ,  o b y e k tn i 

buyurtm achining o'zi yoki u jalb qilgan uchinchi shaxslar tegishli darajada 

ta ’m irlam aganligi  oqibatida  vujudga  kelganligini  isbotlay  olmasa,  bu 

kamchiliklar uchun javobgar bo'ladi.  Kafolat m uddati pudratchi javobgar 

bo'lgan kamchiliklar natijasida obyektdan foydalanish m um kin bo'lmagan 

butun  vaqtga  to'xtatib  turiladi.  Kafolat  m uddati  davomida  kamchiliklar 

aniqlangan  taqdirda,  buyurtm achi  kamchiliklar  aniqlangandan  keyingi 

oqilona m uddat davomida ular haqida pudratchini xabardor qilishi kerak.

Qurilish pudrati  shartnomasida  pudratchining  u javobgar bo'lmagan 

kamchiliklarni buyurtm achining talabi bo'yicha va b uyurtm achi hisobidan 

b a rta ra f  qilish  m ajburiyati  nazarda  tutilishi  m um kin.  K am chiliklarni

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

b artaraf  qilish  ishi  qurilish  pudrati  shartnomasining  narsasiga  bevosita 

bog'liq  bo'lm agan  yoki  bu  ishni  pudratchi  o'ziga  aloqasi  yo'q  sabablarga 

ko'ra  bajara  olmaydigan  hollarda  pudratchi  ko'rsatilgan  m ajburiyatni 

bajarishdan  bosh  tortishga  haqli.

Qurilish sohasida pudratchi sifatida aksariyat hollarda yuridik shaxslar 

ishtirok etadi.  Ularning javobgarlik  masalasi maxsus qonun — O'zbekiston 

Respublikasining 2000-yil  15-dekabrda qabul qilingan “Qurilish sohasidagi 

huquqbuzarliklar  uchun  yuridik  shaxslaming  javobgarligi  to'g'risida”gi 

qonun  bilan  ham   tartibga  solinadi.

Q o n u n n in g   2 -m o d d a sid a   q u rilis h   so h a sid a g i  h u q u q b u z a rlik  

tushunchasi  berilgan  bo'lib,  unga  asosan  yuridik  shaxslar  tomonidan 

aholi  p u n k tla rin i,  binolar  va  inshootlarni  re ja la sh   va  q u rish   bosh 

re ja la rin in g ,  lo y ih a la rin in g   buzilishi,  d a v la t  s ta n d a r tla r i,  q u rilish  

n o rm a la ri  va  qoidalari,  tex n ik   sh a rtla rig a ,  loyihalash  va  qurilish, 

shuningdek  binokorlik  m ateriallari  ishlab  chiqarish  sohasidagi  boshqa 

norm ativ   hujjatlarn in g   talablariga  binolar,  im oratlar,  inshootlarning, 

ularning  qismlari  yoki  konstruksiya  ayrim  elementlarining  chidamliligi, 

mustahkamligi,  puxtaligi,  ishlab  chiqarilayotgan  binokorlik  materiallari, 

konstruksiyalari  va  buyum larining  chidamlilik  param etrlari  pasayishi 

va  yo'qotilishiga  sabab  bo'lgan  tarzda  rioya  etilmasligi,  shuningdek 

obyektlam i qurish va ularni foydalanishga qabul qilib olishning belgilangan 

tartibini  buzadigan  xatti-h arakat  qurilish  sohasidagi  huquqbuzarlik  deb 

e ’tirof  etiladi.

O 'zbekiston  R espublikasi  h u d u d id a  loyihalash,  qurilish-m ontaj 

ishlarini  am alga  oshiruvchi,  binokorlik  materiallari,  konstruksiyalari  va 

buyum larini  ishlab  chiqaruvchi,  qurilishda  buyurtm achi  hisoblanuvchi 

yoki  bir  yo'la  buyurtm achi  va  pudratchi  vazifalarini  bajaruvchi  yuridik 

shaxslarga qurilish sohasidagi huquqbuzarliklar uchun belgilangan tartibda 

jarim a  solinadi.  Yuridik  shaxsning  javobgarlikka  tortilishi  uni  o'zi  yo'l 

qo'ygan  qoidabuzarliklarni  b a rta ra f  etish  va  zararning  o'rnini  qoplash 

m ajburiy atid an,  shuningdek  aybdor  m ansabdor  shaxslarni  intizomiy, 

m a’m uriy,  fuqaroviy-huquqiy  va  jinoiy  javobgarlikka  tortishdan  ozod 

etm aydi.

Aholi  punktlarini rejalash va  qurishning  bosh  rejalarini,  loyihalarini, 

tarixiy  im oratlar  joylashgan  dahalarni  qayta  qurish  rejalarini,  tu ra r  joy 

dahalari,  kichik  dahalar  va  shaharlam ing  sanoat  zonalari,  qishloq  aholi 

punktlarini  qurish  va  obodonlashtirish  sifatini,  shuningdek  binolar  va 

inshootlarning  m e’morchilik  yechimlarini  buzish,  loyihalash,  qurilish- 

montaj ishlarini bajarish chog'ida qurilish sohasidagi normativ hujjatlarning

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

talablarini buzish qonun asosida jarim aga tortilishiga sabab bo‘ladi. Chunki 

qurilish  normativlarini buzish  imoratlar,  inshootlarning,  ularning  qismlari 

yoki  konstruksiya  ayrim   elem entlarining  chidam lilik,  pu x talik   yoki 

m ustahkam lik  p aram etrlari  yo'qotilishiga,  pasayishiga  sabab  bo'lishi 

mumkin.

Qonunga  asosan  obyektlarni  davlat  ekspertizasi  tomonidan  loyiha- 

sm eta hujjatlari, jumladan, ish hujjatlari xususida berilgan ijobiy xulosasiz, 

shuningdek  davlat  arxitektura-qurilish  nazorati  organlari  ro'yxatidan 

o'tkazm asdan  va  ularning  ruxsatnomasisiz  qurish,  qurilishda  m ajburiy 

sertifikatlashtirilishi  lozim  bo'lgan,  lekin  sertifikatlanm agan  materiallar, 

buyum lar  va  konstruksiyalarni  qo'llash,  obyektni  foydalanishga  qabul 

qilib  olish  qoidalarini  buzish,  D av lat  a rx ite k tu ra -q u rilis h   nazorati 

organlarining  ko'rsatmalarini  bajarishdan  bo'yin  tovlash  yoki  o'z  vaqtida 

bajarmaslik  ham   huquqbuzarlik  sifatida  baholanadi.