Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

Ijaraga beruvchining huquqlari.

Ushbu shartnom a yuzasidan taraflarning (ijaraga beruvchi va ijaraga 

oluvchi)  huquqlari  ko'proq  talab  qilishdan  iborat  bo'lib,  zim malariga 

yuklatilgan m ajburiyatlarni tegishli yoki lozim darajada bajarm aganliklari 

natijasidan kelib chiqadi.

Jum ladan, ijaraga beruvchi ijaraga oluvchidan tran sp o rt vositasidan 

foyd alan g an lik   u c h u n   s h a rtn o m a d a   b e lig a n g an   h a q n i  o'z  v a q tid a  

to'lash ni,  tra n s p o rt  vositasini  e k ip a jsiz   ijarag a  b e rilg a n d a   ijarag a 

oluvchidan shartnom a amal qilib tu rg a n  b u tu n  m uddat davom ida ijaraga 

olingan  tran sp o rt  vositasini  tegishli  holatda  saqlab  turishini,  transport 

vositasidan  uning  faoliyat  m aqsadiga  mos  ravishda  foydalanishni,  uni 

joriy ta ’m irlashni, shuningdek, ag a r shartnom ada boshqacha hoi nazarda 

tutilgan  bo'lmasa,  kapital  ta ’m irlashni  h am   am alga  oshirishni  ham da 

shartnom ada  nazarda  tutilgan  m u d d at  tugashi  bilan  ijaraga  berilgan 

tarnsport  vositasini  o'ziga  q ay tarib   berishini  talab  qilishga  haqli.

Transport  vositasi  ekipaji  bilan  ijaraga  berilganda,  ijaraga  beruvchi 

transport  vositasini  tijorat  m aqsadida  ishlatish  m unosabati  bilan  yonilg'i 

va  foydalanish  jarayon id a  sa rfla n a d ig a n   boshqa  m a te ria lla r  haqini, 

yig'imlar  va  boshqa  chiqimlarni  to'lashni  talab  qilishga  haqli.

Fuqarolik Kodeksining 567-moddasida garchi transport vositasi ekipaji 

bilan  ijaraga  berilgan  bo'lsada,  biroq  ushbu  transport  vositasidan  tijorat 

m aqsadlarida  foydalanganlik  uchun  sarf  qilinadigan  x arajatlar  kimning 

zimmasida  bo'lishi  nazarda  tutilgan.  Unga  ko'ra:  agar  transport  vositasini

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ijaraga  berish  shartnomasida  boshqacha  tartib  nazarda  tutilgan  bo'lmasa, 

transport  vositasini  tijorat  maqsadida  ishlatish  munosabati  bilan  yonilg'i 

va  ishlatish  jarayonida  sarflanadigan  boshqa  m ateriallar  haqini  to‘lash, 

yig'imlar  va  boshqa  chiqimlarni  to'lash  ijaraga  oluvchi  zimmasida  bo'ladi.

Fuqarolik Kodeksining  568-moddasida transport  vositasi uni saqlash, 

boshqarish  va  texnik  foydalanish  bo'yicha  xizmat  ko'rsatm agan  holda 

ijaraga  berilganida  ijaraga  oluvchining  m ajburiyatlari  ko'rsatib  o'tilgan. 

Unga ko'ra:  ijaraga oluvchi transport vositasini ijaraga berish shartnomasi 

am al  qilib  tu rg a n   b u tu n   m u d d at  davomida  ijaraga  olingan  transport 

vositasini  tegishli  holatda  saqlab  turishi,  jumladan  uni  joriy  ta ’mirlashni, 

shuningdek,  agar shartnom ada  boshqacha  hoi  nazarda  tutilgan  bo'lmasa, 

kapital  ta ’m irlashni  ham   am alga  oshirishi  shart.

Ijaraga  oluvchi  ijaraga  olingan  transport  vositasini  o'z  kuchi  bilan 

boshqaradi,  shuningdek  undan  tijorat  maqsadida va  texnik  foydalanishni 

amalga  oshiradi.

A gar shartnom ada boshqacha tartib nazarda tutilgan bo'lmasa, ijaraga 

oluvchi  ijaraga  olingan  transport  vositasini  saqlash,  uni  sug'urtalash,  shu 

jum ladan   o'z  javobgarligini  su g'urtalash,  transport  vositasini  ishlatish 

bilan  bog'liq  xarajatlam i  am alga  oshiradi.

S huningdek,  shartn o m a  yuzasidan  ijaraga  oluvchi  shartnom ada 

nazar da tutilgan tarnsport vositasidan foydalanganlik uchun belgilanadigan 

ijara  haqini o'z vaqtida to'lab turish, ijara shartnomasida nazarda  tutilgan 

transport vositalaridan uning m aqsadlariga muvofiq  ravishda foydalanish 

ham da  shartnom ada  ko'rsatilgan  m uddat  tugashi  bilan  ijaraga  oluvchi 

ijaraga  olingan  transport  vositasini  normal  eskirish  darajasini  hisobga 

olgan  holda  ijaraga  beruvchiga  qaytarib  berishi  m ajburiyatlarini  oladi.