Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

2. K o'chm as m o l-m u lk sotish sh a rtn o m a sin in g shakli
M a’lumki, FKning 84-moddasiga asosan ko'chm as m ulkka egalik 
qilish huquqi va boshqa ashyoviy huquqlar, bu huquqlarning vujudga 
kelishi, boshqa shaxslarga o'tishi, cheklanishi va bekor bo'lishi davlat 
ro'yxatidan o'tkazilishi kerak. Ko'chmas mol-mulkka bo'lgan m ulk huquqi 
davlat ro'yxatidan o'tkazilganda m ulkdorlarga ko'chm as m ol-m ulkka 
nisbatan mulkdor ekanligi haqidagi hujjat berish, shuningdek, ko'chmas 
mulkdorni maxsus davlat reyestrida qayd qilish orqali amalga oshiriladi. 
Ko'chm as mol-mulkning sotuvchisi, binobarin, m ulkdor sifatida tegishli 
hujjatg a ega boiishi, ko'chm as mol-mulkning o'zi va m ulkdori davlat 
reyestrida ro'yxatdan o'tgan boiishi shart. Aks holda, u ko'chmas mol- 
m ulk oldi-sotdi shartnomasida sotuvchi sifatida qatnasha olmaydi. FKning
480-moddasiga asosan, ko'chmas mol-mulkni sotish shartnom asi taraflar 
imzolagan yozma shakldagi bitta hujjat tarzida tuziladi. Binobarin, bunda 
hujjatlarni almashish yo'li bilan shartnom a tuzish m um kin emas. Ko'chm as 
mol-mulkning oldi-sotdi shartnom asi yozma shakldagi bitta hujjat sifatida 
m avjud boiadi. Yuqoridagi talabga rioya qilmaslik shartnom aning haqiqiy 
sanalm asligiga sabab boiadi. Qonun talab qilgan hollarda ko'chm as 
m u lk n in g oldi-sotdi sh a rtn o m a si n o tarial g u v o h lan tirilm o g 'i lozim 
(Masalan, korxonalar, tu ra r joy binolari oldi-sotdi shartnomasida). FKning
481-moddasiga asosan, ko'chm as mulkni sotish shartnom asiga binoan, 
ko'chm as mulkka b oig an huquqining sotib oluvchiga o'tganligi davlat 
ro'yxatidan o'tkazilishi lozim Shartnom aning davlat ro'yxatidan o'tkazilishi 
shartnom a m atniga vakolatli davlat idorasi tomonidan ustxat yozish yo'li 
bilan amalga oshiriladi. Ayni paytda sotib oluvchi m ulkdor sifatida ko'chmas 
m ulk d a v la t re y e strid a qay d etiladi va u n g a m ulkdorlik h u q u q in i 
tasdiqlovchi hujjat beriladi. Mulk huquqi boshqa shaxsga o'tganligi davlat 
ro'yxatidan o'tkazilganiga qadar taraflarning ko'chm as mol-mulkni sotish 
shartnom asinin bajarilishi ularning uchinchi shaxs bilan m unosabatlarini 
o'zgartirish uchun asos bo'lmaydi. Agar taraflardan biri ko'chm as m ulkka 
b o ig a n m ulk huquqi boshqa shaxsga o'tganligini davlat ro 'y x atid an
o'tkazishdan bo'yin tovlasa, boshqa taraflarn in g talabiga binoan sud 
m ulk huquqi boshqa shaxsga o'tganligini davlat ro'y xatidan o'tkazish 
to 'g 'risid a g i q a ro r chiqarish ga haqli. M ulk h u q u q i boshqa sh ax sg a
J

---

o 'tgan lig ini d a v la t ro 'y x a tid a n o 'tk az ish d an asossiz ra v ish d a bosh 
tortayotgan tara f boshqa tarafning ro'yxatdan o'tkazish kechikkanligi 
sababli ko'rgan zararini qoplashi s h a rt