Toshkent davlat transport universiteti r. M. Xudayqulov, B. D. Salimova, X. D. Abdullayev avtomobil yo

I BOB. LOYIHALASH JARAYONLARINI AVTOMATLASHTIRISH ASOSLARI FANINING MAQSAD VA VAZIFALARI


1.1. Loyihalash va loyiha.
Loyiha–yo‘l va uning inshootlarini qurish va keyinchalik ularni saqlash uchun zarur bo‘lgan hujjatlar komplekti (tushuntirish xati, chizmalar, smeta va b.).
Ilg‘or zamonaviy konsepsiyalar loyihalashga tizimli, yakdil yondashishni talab qiladi. Yakdil, tizimli yondashish ma’lum bir bosqichlar orqali ta’minlanadi. Har bir bosqich loyihachilar oldiga ma’lum bir maqsad va vazifalarni qo’yadi.
Loyihani tuzishda quyidagi ishlar bajariladi:
qidiruv vaqtida mo’ljallangan raqobatlashuvchi variantlar bo’yicha trassa rejasini taxt qilish;
ish hujjatlarini tuzishda keyingi aniqlashtirilishlar kiritish zarurati tug’iladigan joylarni aniqlash;
zarur gidravlik hisoblashlar bajariladi, sun’iy inshootlarning namunaviy loyihalari tanlanadi;
xavfsiz harakatlanish talablarini hisobga olgan holda bo’ylama kesimda uzil-kesil loyiha chizig’i chiziladi;
yo’l poyi turg’unligiga oid hisoblashlar bajariladi;
yo’l qoplamasi konstruktsiyalarining yo’l uchastkalariga bog’langan variantlari ishlab chiqiladi;
qurilish materiallarini olish manbalari mo’ljallanadi;
Loyihaning muhim bo’limi yig’ma smeta hisoblaridir. Bu qurilishni rejalashtirish va buyurtmachilar bilan qurilish tashkilotlari o’rtasida hisob-kitob qilish uchun asosiy hujjatdir.
Avtomobil yo‘llari loyihalari ikki bosqichda ishlab chiqiladi (loyiha oldi va loyiha).
Loyiha oldi bosqichi:
• yo‘llarni rivojlanish dasturi (YRD),
• investitsiyalarni asoslash (IA).
Loyiha bosqichi:
• Muhandis loyiha (ML),
• Ishchi hujjatlar (IH).
Loyiha oldi bosqichida yo‘llarni rivojlantirish dasturi maqsadi yo‘l va yo‘l inshootlarini butunlay qurish, rekonstruksiya qilish va ta’mirlash bo‘yicha ishlar ketma‑ketligini va iqtisodiy jihatda maqsadli ekanligini aniqlash hisoblanadi. Yo‘llarni rivojlantirish dasturini ishlab chiqishda kartografik materiallardan, diagnostika natijalaridan, loyiha va qidiruv ma’lumotlaridan, tadqiqot, statistik va boshqa materiallardan foydalaniladi.
Investitsiyalarni asoslash. Ushbu bosqichning maqsadi yo‘llarni qurish yoki rekonstruksiya qilishga investitsiyalarni kiritishning iqtisodiy, ijtimoiy va tijorat maqsadlarini texnik imkoniyatlari tug‘risidagi yechimlarni asoslash hisoblanadi.
Loyihalashning bu bosqichida yo‘lning texnik parametrlari va uning inshootlarini joylashish o‘rni asoslanadi.
Investitsiyalarni asoslash kartografik materiallar yoki oldin bajarilgan dala loyiha-qidiruv ishlari asosida ishlab chiqiladi.

2.