Toshkent davlat transport universiteti r. M. Xudayqulov, B. D. Salimova, X. D. Abdullayev avtomobil yo

4.1-rasm. Joy relefi raqamli modeli elementlari

JRM tuzish uchun asos X, Y, Z koordinatali no‘qtalar maydoni hisoblanadi. Bularni interaktiv grafik apparat yordamida qayta ishlash yo‘li bilan no‘qtali, maydonli va chiziqli ob’ektlar quriladi, relefning matematik modeli tuziladi.

4.2- rasm. Nuqta belgisini xisoblash sxemasi
JRM ni hosil qilish uchun ma’lumotlar quyidagi usullardan birida shakllanishi mumkin:
-taxeometrik tasvir, rejali balandlikni asoslash, Kredo-dat kichik tizimida chiziqli qidirish materiallarini qayta ishlash jarayonida maxsus yoki matnli redaktorlarda ma’lumotlarni kiritishda;
- Credo-Dat tizimida elektron registratorlar bilan ma’lumotlarni qayta ishlashda;
- aero va kosmik tasvirlarni stereofotogrammetrik qayta ishlashda (VNIMI, SPTB tizimlarida);
- kartografik materiallarni digitalizatsiyasida GRAFIT-SPTB boshqa tizimlardan foydalanib);
- skanerda olingan tasvirni vektorlashtirish va digitalizatsiya qilishda (ROSKVIT tizimi);
- CREDO PRO tizimlarida loyixalash natijalarini kiritishda (import qilishda);
-klaviaturada ma’lumotlarni bevosita kiritishda.

2. 
   Karta ma’lumotlari asosida relyefning raqamli modelini hosil qilish
   

Relyefning raqamli modeli (RRM) (Цифроваямодельрельефа (ЦМР)) - uch o'lchovli fazoviy ob'ektlarni (sirtlar, yerlar) raqamli tasvirlash vositasi. CREDO ROAD tizimida bunday ko’rinish fazoviy koordinatalar va balandliklarga ega bo'lgan nuqtalar maydonida foydalanilgan struktura chiziqlari tomonidan o'rnatilgan qo'shimcha shartlarni hisobga olgan holda tuzilgan uchburchaklar (Delaunay triangulyatsiyasi) tarmog'idir.

Relyefning raqamli modelini yaratish algoritmida nuqtalar (tugunlar, uchlari), uchburchaklar, ularning qirralari (segmentlari) va tizimli chiziqlar haqida ma'lumot ishlatiladi. Uchburchaklar uchlari - relef nuqtalari - x, y, z uchta koordinatalari bo'lgan nuqtalar.
Uchburchak (Треугольник) - bu relyef nuqtalarida triangulyatsiya jarayonida qurilgan uchburchak tekis yuz.
Strukturaviy chiziq (Структурнаялиния) - nuqtalarni bog'laydigan va sirt maydonining uchburchagini aniqlaydigan uch o'lchovli chiziq.
Relyefning nuqtalarini quyidagi usullarda olish mumkin:
- matnli fayllarni import qilish;
- * gds kabi loyihalarni importi (CREDO DAT dasturining loyihalari);
- * gnss turdagi loyihalarni importi (CREDO GNSS dasturining loyihalari);
- *las turdagi lazerli loyihalarni import qilish (CREDO 3D-skanerlash dasturining loyihalari);
- ularni koordinatalari va balandligini ko'rsatib, ularni loyihada yaratish orqali;
- rastrli rasmlarni raqamlashtirish.

4.3-rasm.Qatlamlarni hosil qilish

4.4-rasm.Yozuvlarni tahrirlash

4.5-rasm.Nuqatlarni hosil qilish



4.6-rasm.Gorizontallarni to’g’rilash

3.