Toshkent Davlat Texnika Universiteti “Muhandislik Texnologiya” fakulteti “Korporativ boshqaruv” yo’nalishi 146-21 talabasi Sultonmurodova Ziyodaning Makroiqtisodiyot fanida mustaqil ishi

Toshkent Davlat Texnika Universiteti “Muhandislik Texnologiya” fakulteti “Korporativ boshqaruv” yo’nalishi 146-21 talabasi Sultonmurodova Ziyodaning Makroiqtisodiyot fanida mustaqil ishi Mavzu: Kapital bozorida muvozanatlilik shartlari

Bajardi: Sultonmurodova Z.L

Tekshirdi: Xoshimova S.N

Kapital bozori, fond bozor i — boʻsh turgan pul mablagʻlarini toʻplash, ularni ssuda kapitaliga aylantirish, soʻngra uni i.ch. jarayonlari ishtirokchilari (banklar, korxonalar, firmalar, shuningdek, mamlakat aholisi) oʻrtasida taqsimlash munosabatlari; qimmatli qogʻozlar, korxonalarning aksiyalari hamda davlat obligatsiyalari bilan oldisotdi operatsiyalari olib boriladi. Pul kapitalining qayta taqsimlanishida ishtirok etadigan banklar, fond birjalari va b. moliya-kredit muassasalari majmuini oʻz ichiga oladi. K.b. pul bozori bilan birga iqtisodiyotning tarmoqlari va hukumat uchun tashqi kapital manbai hisoblanadi, ssuda kapitaliga talab va taklifni shakllantiradi.

• Kapital bozori, fond bozor i — boʻsh turgan pul mablagʻlarini toʻplash, ularni ssuda kapitaliga aylantirish, soʻngra uni i.ch. jarayonlari ishtirokchilari (banklar, korxonalar, firmalar, shuningdek, mamlakat aholisi) oʻrtasida taqsimlash munosabatlari; qimmatli qogʻozlar, korxonalarning aksiyalari hamda davlat obligatsiyalari bilan oldisotdi operatsiyalari olib boriladi. Pul kapitalining qayta taqsimlanishida ishtirok etadigan banklar, fond birjalari va b. moliya-kredit muassasalari majmuini oʻz ichiga oladi. K.b. pul bozori bilan birga iqtisodiyotning tarmoqlari va hukumat uchun tashqi kapital manbai hisoblanadi, ssuda kapitaliga talab va taklifni shakllantiradi.
• K.b. kompaniyalar va davlatning qisqa muddatli qimmatli qogʻozlari bilan ham shugʻullanadi. K.b. qimmatli qogʻozlarni sotuvchilar va sotib oluvchilar, ixtisoslashgan fond brokerlari, savdo va tijorat banklari, markaziy bank, pensiya fondi, sugʻurta kompaniyalari, investitsiya kompaniyalari, sanoat korxonalari, xorijiy investorlar, korxonalar, tashkilotlar ishtirok etadilar. Manbalar va kiritilgan sohalariga qarab xalqaro va milliy K.b.lari bor (yana q. Valyuta bozori, Birja). K.b. ikki asosiy vazifani bajaradi: a) birlamchi bozor yoki yangi emissiya bozori.

Umumiy ma'noda, makroiqtisodiy muvozanat bu iqtisodiyotning barcha asosiy tarkibiy qismlarining muvozanatidir. Bunday holatda biron bir iqtisodiy sub'ektda ham mavjud holatni o'zgartirish uchun turtki bo'lmaydi. Bu shuni anglatadiki, resurslar va ulardan foydalanish, talab va taklif, iste'mol va ishlab chiqarish, moliyaviy va moddiy material oqimlari o'rtasida mutanosiblikka erishiladi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida ushbu kontseptsiya mahsulot ishlab chiqarish va xizmatlar va ularga real talab o'rtasidagi muvozanat sifatida qaraladi. Ya'ni, tovar aynan qancha miqdorda sotib olishga tayyor bo'lsa, shuncha ishlab chiqariladi.
Qisman va umumiy muvozanat mavjud. Qisman muvozanatda mutanosiblikka milliy iqtisodiyotning tarkibiy qismi bo'lgan aniq tarmoq bozorlarida erishiladi. Umumiy muvozanat barcha milliy bozorlarning o'zaro bog'liq muvozanatga ega bo'lishini anglatadi. Umumiy makroiqtisodiy muvozanatga erishilganda sub'ektlarning ehtiyojlari to'liq qondiriladi.
Shuningdek, makroiqtisodiy muvozanat haqiqiy va ideal (nazariy jihatdan maqsadga muvofiq), barqaror va beqaror, qisqa va uzoq muddatli bo'lishi mumkin
Bu kapital bozordagi savdo-sotiq ko'rsatkichlarini yanada oshirmoqda. Birgina misol, o'tgan yili fond birjasi savdo aylanmasi 1260,5 milliard so'mni tashkil etib, 2020-yilga nisbatan ikki yuz foizdan ortiqroq yoki 2,2 baravarga oshgan. Tuzilgan savdo bitimlari hajmi bo'yicha ham ijobiy natijalar qayd etilib, 71 489 ta qayd etilgan.
Davlatimiz rahbarining 2021-yil 13-apreldagi “Kapital bozorini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida”gi Farmoni bilan kapital bozorining raqobatbardoshligini oshirish va uning kapitallashuvini 2023-yil yakuniga qadar erkin muomaladagi qimmatli qog'ozlarga asoslangan bozor kapitallashuvini amaldagi 1,9 dan 45 trillion so'mga etkazish vazifasi qo'yilgan. Bunda banklar tomonidan kreditlashga muqobil bo'lgan samarali moliyalashtirish mexanizmini ishlab chiqish, kapital bozorini tartibga solishning yaxlitligini va tizimli tavakkalchiliklarning oldini olishni ta'minlovchi qonunchilik bazasini yaratish hamda minoritar investorlar, kapital bozorining boshqa ishtirokchilari hamda aholi keng qatlamlarining bilim, ko'nikma va moliyaviy savodxonligini oshirishni qo'llab-quvvatlashni nazarda tutilgan. Mazkur dasturlar doirasida 2023-yil yakuniga qadar 40 ming nafar aholi qamrab olinadi.