ichmlik suvini ftorlash Ichimlik suvini sun’iy ravishda qo‘shimcha ftor elementiga boyitish maqsadida unga yaxshi eriydigan ftorli birikmalar qo‘shiladi. Ftoridlarning suvda erishi natijasida suvdagi ftor konsentratsiyasi 1 rrm (1mg/l) bo‘lishi me’ѐriy daraja hisoblanadi.
Mazkur jarayon suv tarmoqlari stansiyalarida amalga oshiriladi. Issiq iqlimli hududlarda suv iste’molini hisobga olib suv tarkibidagi ftor miqdori 0,7 rrm (0,7 mg/l) atrofida, sovuq iqlimli hududlarda bu ko‘rsatkich 1,2 rrm gacha oshirilmog‘i lozim. Bunday hollarda flyuoroz paydo bo‘lish xavfi bo‘lmaydi.
Ftoridlar inson organizmiga, jumladan tish emaliga ta’siri butun umr bo‘yi davom etadi.
YUqori profilaktik samara olish uchun ftorlangan suvni bolalar tug‘ilgandan so‘ng iste’mol qilishi kerakligi izlanishlarda ko‘rsatilgan. Lekin bu samaradorlik tishlar shakllanib bo‘lgandan so‘ng ftorlangan suv iste’mol qilinganda ham pasaymaganligi adabiѐtlardan ma’lum.
Ma’lumki kishilar tomonidan osh tuzini qabul qilish miqdori bir xil emas. Dietologlar tavsiyasiga ko‘ra osh tuzini iloji boricha ozroq iste’mol qilish kerak bo‘ladi. SHuning uchun osh tuzini ftorlashdan oladigan samara 40-50% ni tashkil qilarkan.
1 kg osh tuzini 250 mg natriy ftorid bilan boyitish va undan profilaktika maqsadida foydalanish usuli ishlab chiqilgan va qator mamlakatlarda (Vengriya, SHveysariya, Kolumbiya va boshq.)
1Vengriyada shu usuldan foydalanishning 8-yilida kariyes jadalligining o‘sish ko‘rsatkichi 40% ga, Kolumbiyada – 61% ga pasayganligi qayd qilingan.
Profilaktika maqsadida bir vaqtning o‘zida sistemaga (endogen) kiruvchi ikki xil usullardan foydalanish maqsadga muvofiq hisob- lanmaydi. Mazkur usullardan birini mahalliy usul bilan almashib amalga oshirish yaxshi natijalar beradi va profilaktika tadbirining samaradorligi yaqqol oshadi.
Sutni ftorlash
Sutni ftorlash
Har xil shaklda amalga oshirilishi mumkin: suyuq (pasterizatsiyalangan, sterilizatsiyalangan sut) va sut kukuni. Sutni ftorlash uchun asosan NaF preparatidan, ba’zan esa -natriy monoftorfosfatdan foydalanilad. JSST tavsiyasiga ko’ra ftorning sutdagi miqdori maktab yoshigacha bolgan bolalar uchun 2,5 mg/l ga teng boNishi kerak.
Tishlar kariesining alternativ profilaktika usullaridan biri bolalarga ichish uchun ftorlangan sut tavsiya qilishdir. Ma’lumki sut va sut mahsulotlari stomatologiyada birlamchi profilaktika vositasi sifatida olimlarni anchadan buѐn qiziqktirib keladi. Buning sababi sut va sut mahsulotlari tish emal qobig‘ining kimѐviy tarkibini hosil qiluvchi mineral tuzlarga boydir.
Ftorlangan sut.
SHu bilan birgalikda bolalar sutni sevib iste’mol qilishadi. Sut yuqori kalloriyali oziq mahsuloti bo‘lib yuqori darajada kalsiy va fosfor moddalarini tutadi va uglevodlarni parchalovchi laktoza fermentiga boydir. Sutning bu xil tarkibga ega bo‘lishi emal remineralizatsiyasi va karies profilaktikasi jaraѐnlarida faol ishtirokini bildiradi. Sutning shu sifatlari yana ftor bilan boyitilishi nur-ustiga a’lo nur bo‘lishi turgan gapdir.
SHu bilan birgalikda bolalar sutni sevib iste’mol qilishadi. Sut yuqori kalloriyali oziq mahsuloti bo‘lib yuqori darajada kalsiy va fosfor moddalarini tutadi va uglevodlarni parchalovchi laktoza fermentiga boydir. Sutning bu xil tarkibga ega bo‘lishi emal remineralizatsiyasi va karies profilaktikasi jaraѐnlarida faol ishtirokini bildiradi. Sutning shu sifatlari yana ftor bilan boyitilishi nur-ustiga a’lo nur bo‘lishi turgan gapdir.
Bugungi kunda sutni ftorlash usulidan foydalanish qator mamlakatlarda keng joriy qilingan (Angliya, Bolgariya, CHili, Xitoy, Rossiya va boshq.).
Bugungi kunda sutni ftorlash usulidan foydalanish qator mamlakatlarda keng joriy qilingan (Angliya, Bolgariya, CHili, Xitoy, Rossiya va boshq.).
Sutni ftorlash va undan karies kompleks profilaktikasi vositasi sifatida foydalanishni jaxon sog‘likni saqlash tashkiloti (J.S.S.T.), Borrou fondi nazorat qiladi.
Sutni ftorlash har xil shaklda amalga oshirilishi mumkin: suyuq (pasterizatsiyalangan, sterilizatsiyalangan sut) va sut kukuni. Sutni 255
ftorlash uchun asosan NaF preparatidan, ba’zan esa -natriy monoftorfosfatdan foydalaniladi. Sut tarkibidagi ftor konsentratsiyasi ftorselektiv elektrod ѐrdamida aniqlanadi
Sutni ftorlash
texnologiyasi juda sodda bo‘lib, qiyinchilik tug‘dirmaydi. Sutni ftorlashda albatta bola organizmiga boshqa mahsulotlar bilan kam tushadigan ftor miqdori hisobga olinadi. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti tavsiyasiga ko‘ra ftorning sutdagi miqdori maktab ѐshigacha bo‘lgan bolalar uchun 2,5 mg/l ga teng bo‘lishi kerak, chunki shu ѐshda bolalar organizmining ftorga nisbatan bo‘lgan talabi bir sutkada 1,0-1,5 mg ga tengdir.
Ftorlangan sutdan foydalanish qoidasi. 1. har kuni 200 ml sut ichish; 2. bolalar ѐshi 3-12; 3. bir yilda 250 kun iste’mol qilish shart
