Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti xmis va turizmi fakulteti

Mavzuning o‘rganilganlik darajasi. O‘tgan davr mobaynida fors tilidagi yevropacha o‘zlashmalar bo‘yicha ham talaygina tadqiqotlar amalga oshirilgan. Xususan, K.N. Yeremina o‘zining “К проблеме языкових контактов. Европеизмы в современном персидском языке” nomli kitobining 3-bo‘limida o‘zlashmalarning o‘zlashish yo‘llari haqida fikr bildirib, XX asrning 60-70 yillarida Eron ziyolilarining katta qismi ingliz, fransuz va rus tillarini mukammal bilganliklari va ularning soni yosh talabalarning turli sohalar bo‘yicha Yevropa mamlakatlarining universitetlarida tahsil olib qaytganlari hisobiga ortganlini ta’kidlaydi. O‘zlashmalarning qo‘llanilish sohalarini esa M.A. Djazayerining o‘tkazgan tadqiqoti asosida (tadqiqot “اطلاعات” gazetasining 1974 yil 15,16,17,18,19-dekabrda nashr etilgan sonlari asosida olib borilgan) foizlarga bo‘lingan holda ko‘rsatib o‘tadi¹.Shuningdek asarning 5-bo‘limida fransuz va ingliz tilidagi so‘zlar fors tiliga o‘zlashganda qanday fonetik o‘zgarishlar ro‘y berishi misollar orqali ko‘rsatib o‘tilgan².

Undan tashqari Yu.A. Rubinchik “Развитие языка и вопросы иноязычного влияния на языковую систему (арабизмы и европеизмы в персидском языке)” maqolasida ham fors tilidagi arabizmlar va yevropeizmlarning o‘zlashish tarixi, ularning fors tili leksikasiga qay darajada singib ketganligi, qo‘llanilish doirasi va hajmi haqida ma’lumot berib o‘tgan³.

Shuningdek, A.K. Ismoilov ham o‘zining “Вопросы нормирования лексического состава персидского языка и деятелность Академии языка и литературы, Исследования по восточним языкам ” nomli dissertatsiya ishining 3-bo‘limida fors tiliga fransuz va ingliz tillaridan o‘zlashgan leksik birliklarning fonetik moslashuvini o‘rgangan, fonetik moslashuv jarayonini 2 guruhga – sistemali va ichki sistemali turlarga bo‘lib misollar bilan isbotlagan holda ko‘rsatib o‘tgan⁴.

Eronlik tadqiqotchilardan Rezā Zomorrodiyān⁵, Husayn Mollā Nazar⁶lar, fors va ingliz tillaridagi so‘zlarning o‘zaro o‘xshashligi hamda fors tiliga ingliz, franzus va rus tillaridan o‘zlashgan so‘zlarga oid salmoqli tadqiqot ishlari olib borishgan.