Toshkent davlat sharqshunoslik instituti tarjimashunoslik

       

38 

 

 

 

Arab,  fors-tojik  tilidan  kirib  kelgan  so‘zlar  o‘zbek  tilidagi  boshqa  so‘zlar  bilan  sinonimlarni 

hosil  qiladi.  Bunday  sinonim  so‘zlar  o‘ zbek  tiliga  boshqa  tillardan  —  turk,  hind,  mo‘g‘ul 

tillaridan  ham  kirib  kelgan. Bundan  bir    necha  asrlar  ilgari  tarjima  etilgan  asar larni  o‘qib  chiqar 

zkanmiz,  talantli  va  tajribali  tarji monlarimiz  sinonim  so‘zlardan  ustalik  bilan  foydalanganlarini 

aniqlaymiz.  Bundan  ikki  chorak  asr  ilgari  firdavsiyning  Xomushiy  tarjima  qilgan  va  so‘ngra 

toshbosmada  bir  necha  martaba  qayta  nashr  etilgan  «Shohnoma»  dostonida  turli-tuman  sinonim  so‘zlar 

ustalik  bilan  ishlatilgan.  Arab,  fors  tillarini  o‘z  ona  tiliday  bilgan  Xo mushiy  so‘zlarning  nozik 

ma’nolari  va  ottenkalarini  yaxshi  anglab,  har  bir  iborani  o‘z  o‘rnida  ishlatib,  sinonimlardan  juda 

o‘rinli foydalangan. 

Xomushiy bir yerda «farzand», ikkinchi bir yerda «o‘g‘il», uchinchi yerda «pisar» so‘zlarini ishlatar 

ekan,  shu  ma’noda  «navjuvon»,  «sherbachcha»,  «sherdil»,  «juvonmard»  so‘zlari ni  ham  kontekstga 

muvofiq holda juda o‘rinli qo‘llagan. 

Yuqorida  aytilganlardan  xulosa  shuki,  har  bir  tar jimon  sinonim  so‘zlarni  o‘z  o‘rnida, 

ma’nosiga  qarab,  to‘g‘ri  ishlata  bilishi  kerak.  Sinonimlarni  o‘z  joyida  ma’noga  muvofiq  holda 

qo‘llash  tarjimonning  tilga  boyligini  ko‘rsatishi  bilan  birga,  adabiy  tilning  tobora  boyishida  katta 

ahamiyat kasb etadi.