Toshkent davlat sharqshunoslik instituti ―Sharq tillarini o‗qitish metodikasi va pedagogika‖ kafedrasi

I.  To‗g‗ri  muomala  qila  olish  qobiliyati  -  bolalarga  yaqinlasha  olish,  ular  bilan  pedagogik 
nuqtai  nazardan  juda  samarali  o‗zaro  munosabatlar  o‗rnata  bilish,  pedagogik  nazokatning  mavjudligini 
bildiradi. 
Yo. Kelajakni ko‗ra bilish qobiliyati - o‗z xarakatlarining oqibatini ko‗ra bilishda, o‗quvchining 
kelgusida  qanday  odam  bo‗lishini  tasavvur  qila  olishida,  tarbiyalanuvchida  qanday  fazilatlarni  taraqqiy 
ettirish lozimligini oldindan aytib bera olishda ifodalanadi.  
S. Diqqatni taqsimlay olish qobiliyati - o‗qituvchi uchun diqqatning barcha xususiyatlari–xajmi, 
kuchi, kuchuvchanligi, idora qilina olishi, safarbarligi kabilarning taraqqiy etishi bilan izoxlanadi.  

---

Diqqatni  ayni  bir  vaqtda  taqsimlash  qobiliyati  o‗qituvchilik  uchun  aloxida  axamiyat  kasb  etadi. 
Qobiliyatli,  tajribali  o‗qituvchi  saboqni  bayon  qilish  mazmuni  va  formasini,  o‗z  fikrini  (yoki 
o‗quvchining  fikrini)  diqqat  bilan  kuzatadi,  ayni  vaqtda  barcha  o‗quvchilarni  ko‗rib  turadi,  toliqish, 
e‘tiborsizlik,  tushunmaslik  alomatlarini  xushyorlik  bilan  kuzatadi,  intizomsizlik  xollarini  e‘tibordan 
qochirmaydi, nixoyat o‗z xatti-xarakatlarini xam kuzatib boradi. Tajribasiz o‗qituvchi ko‗pincha saboqni 
bayon qilishga berilib ketib, o‗quvchilarni e‘tibordan chetda qoldiradi, nazorat qilmay qo‗yadi.; bordi-yu, 
o‗quvchilarni diqqat bilan kuzatishga xarakat qilsa, fikr kalavasini yo‗qotadi. 
O‗qituvchi  yuqorida  ko‗rsatilgan  qobiliyatlardan  tashqari  bir  qancha  ijobiy  sifatlarga–aniq 
maqsadni  ko‗zlash,  qat‘iylik,  mexnatsevarlik,  kamtarlik  kabi  sifatlarga  xam  ega  bo‗lishi  kerak.  Bunday 
xususiyatlar bo‗lmasa, o‗rta pedagogik darajasidan yuqoriga ko‗tarila olmaydi.