Toshkent davlat sharqshunoslik instituti ―Sharq tillarini o‗qitish metodikasi va pedagogika‖ kafedrasi

Nutqida  nuqson  bo‗lgan  o‗quvchilarni  korreksion  o‗qitish.  Nutqiy  buzilishlar 
sabablari va ularning turlari. 
Nutq – faqatgina insonga xos bo‗lgan muhim psixik funksiyadir. 
Nutqiy  munosabatlar  yordamida,  shaxs  ongida  borliqni  aks  ettiruvchi  bilimlar  doimiy  ravishda 
to‗ldirilib va boyitib boriladi.  
Nutqiy  nuqsonlarni  o‗rganish,  oldini  olish  va  korreksiya  bilan  korreksion  pedagogika 
(defektologiya)ning muhim sohasi - 
logopediya 
(yunoncha logos – so‗z va paideia - tarbiyalash) 
shug‗ullanadi. Patogen omil ta‘sirida  yuzaga kelgan nutqiy buzilishlar o‗z-o‗zilan yo‗qolmaydi 
va  u  maxsus  tashkil  etilgan  korreksion-logopedik  choralarsiz  bolaning  keyingi  rivojiga  salbiy 
ta‘sir ko‗rsatadi. 
Nutqiy  buzilishini  keltirib  chiqaruvchi  sabablar  orasida  ekzogen  (tashqi)  va  endogen 
(ichki)  omillar  asosiy  rol  o‗ynaydi.  Bundan  tashqari  (anatomik-fiziologik,  morfologik), 
funksional  (psixogen),  ijtimoiy-psixologik  (atrof-muhitning  salbiy  ta‘siri),  psixonevrologik 
(psixik  funksiyalarining  buzilishi  (aqli  zaiflik,  xotira  yoki  diqqatning  buzilishi  va  boshqalar) 
sabablarning ham ta‘siri sezilarli bo‗ladi.  
Ekzogen-organik omillar sirasiga: bolaning markaziy nerv tizimi va uning organizmiga 
salbiy ta‘sir etuvchi omillar (infeksiya, jarohatlar, intoksikatsiya), turli akusherlik patologiyalari 
(bel  torligi,  tug‗ilishning  cho‗zilib  ketishi  yoki  tez  sodir  bo‗lishi,  yo‗ldoshga  o‗ralib  qolishi, 
bolaning  noto‗g‗ri  joylashishi  va  boshqalar),  malakali  akusherlik  yordamining  ko‗rsatilmasligi, 
chala tug‗ilish kabi holatlar sabab bo‗ladi. 
Hozirgi kunda logopediyada nutqiy buzilishlarni ikki turi ajratiladi: 
1)