Toshkent davlat sharqshunoslik instituti qosimjon sodiqov turkiy til tarixi


Qadimgi  turklarda  “asr”  va  “o‘n  asr”  tushunchalari



Download 2,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet112/186
Sana31.12.2021
Hajmi2,75 Mb.
#257869
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   186
Bog'liq
turkiy til tarixi

Qadimgi  turklarda  “asr”  va  “o‘n  asr”  tushunchalari. 
Turkiy  yozma  manbalarda  “asr”ni  yüz  yïl  deydi.  Yozma 
manbalarda    mïŋ  yïl  (~bïŋ  yïl)  atamasi  ham  tez-tez  uchrab 
turadi,  bu  “o‘n  asr”ni  bildiradi.  Yïl  so‘zining  oldiga 
qo‘shilayotgan  mïŋ  soni  boshlab  uning  aniqligini,  tayin  bir 
o‘lchovini  ifoda  etgan.  Qadimgi  turkiy  tilda  mïŋ  yïl  (~bïŋ  yïl) 
vaqt  o‘lchovining  eng  katta  birligi  bo‘lgani  bois,  badiiy 
matnlarda  “uzoq  yillar,  asrlar,  nihoyatda  uzoq  vaqt” 
tushunchasini ham bergan. Masalan, bitiglarda bïŋ yïllïq, tümän 
künlük degan birikma uchrab turadi. Ushbu birikma “ko‘p asrli, 
nihoyatda  eski”  degan  ma’noni  bildiradi.  Misol  uchun,  uyg‘ur 
xoqonlig‘ining  asoschisi  Mo‘yun-cho‘rga  atab  tiklangan 
yodgorlikda  uning  tilidan  shunday  bitilgan:  Bïŋ  yïllïq,  tümän 
künlük  bitigimin  belgümin  anta  yasï  tašqa  yaratïtdïm.  –  Ming 
yillik,  tuman  kunlik  bitigimni-tuzugimni  o‘sha  yerda  yassi 
toshga yozdirdim (MČ.21) 
Hozirgi  o‘zbek  tilida  ham,  ayniqsa,  so‘zlashuvda  “ming 
yil”,  “yuz  yil”  deyilganda  “juda  uzoq  vaqt”  anglashilishi 
mumkin. 

Download 2,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   186




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish