Toshkent davlat sharqshunoslik instituti mikro makro iqtisodiyot

Siklik ishsizlik - iqtisodiy siklning so‘nish bosqichi tufayli vujudga kelgan ishsizlikdir. So‘nish bosqichida ishlab chiqarishning faolligi susayadi, ayrim korxonalar yopiladi, natijada ishsizlik ortadi. Ishsizlikning amaliy va tabiiy darajalari o‘rtasidagi farq siklik ishsizlik ko‘rsatkichini tashkil qiladi.

Siklik ishsizlik - salbiy iqtisodiy hodisadir. Uning borligi iqtisodiyotning to‘liq bandlik darajasida faoliyat ko‘rsatmayotganligini, demak, YaIMning potensial darajasiga erishilmayotganligini bildiradi.

Siklik ishsizlik ko‘rsatkichlari g‘oyatda turli-tuman bo‘lib, so‘nishning intensivligiga bog‘liq ravishda o‘zgarib turadi. AQShda Buyuk depressiya davrida siklik ishsizlik darajasi 25 foizgacha yetgan.

Agar ishsizlik tabiiy darajadan yuqori bo‘lishi mumkin bo‘lsa, ya’ni siklik ishsizlik paydo bo‘lishi mumkin bo‘lsa, u holda o‘rinli savol tug‘iladi: ishsizlik tabiiy darajadan past ham bo‘lishi mumkinmi? Bozorning bunday holati o‘ta to‘liq bandlik deb ataladi.

O‘ta to‘liq bandlik iqtisodiyoti alohida bir sharoitda turgan, masalan, urush holatida turgan mamlakatlar uchun normal holat hisoblanadi. Bu holatda mehnat bozoridagi bunday holat iqtisodiy sabablar yo‘qligida paydo bo‘ladi.

Agar o‘ta to‘liq bandlik oddiy iqtisodiy sharoitlarda ham ancha uzoq muddat davom etsa, demak, mehnat bozori moslashuvchan emas, iqtisodiyotdagi inflyatsiya darajasi esa juda yuqori, degan xulosa kelib chiqadi. Demak, o‘ta to‘liq bandlik - noqulay iqtisodiy holatdir.