Toshkent davlat pedagogika universiteti kasb ta’limi fakulteti

 

16 

SHuning  uchun,  kasbga  yo‗llashga  umuman  ta‘rif  berishdan  avval,  3  ta 

asosiy  tashkil  etuvchilar  haqidagi  tasavurni  aniqlab  olamiz.  YA‘ni:  "Faoliyat", 

"Kasb", "Yo‗nalishni aniqlash". 

Faoliyat insonni tashqi dunyo bilan faol munosabatini maxsus shakli sifatida 

ta‘riflanadi, uning mazmuni tarkibida esa maqsadni o‗zgartish va qayta tashkil etish 

yotadi.  Kasbga  yo‗llash  tushunchasida  ko‗rilayotgan  faoliyat  kategoriyasiga  kirish 

kasbga  yo‗llashni  amaliygina  emas  balki  nazariy  faoliyat  ham  ekanligini  tasavvur 

qilishga  imkon  beradi.  Bir  qator  bilimlar  to‗planishi  va  bu  bilimlarni  olishdagi 

faoliyatni aniqrog‗i, fanlararo ilmiy yo‗nalishidir. 

Amaliy  faoliyat  sifatida  paydo  bo‗lgan  kasbga  yo‗llash  asta-sekin  nazariya 

bilan boyib bormoqda, bu esa kasbga yo‗llashga amaliy va nazariy faoliyat birligida 

qarash imkonini beradi. Kasb (lotinchadan rroteqqio-rasman ko‗rsatilgan mashg‗ulot, 

ixtisoslik,  protiter-o‗z  ishim  deb  e‘lon  qilaman).  Mehnat  faoliyati  turi,  mashg‗ulot, 

yashash manbai hisoblanadi va ma‘lum tayyorlargik talab etadi. 

Akademik  S.G.Strumilina  fikricha  bir-biriga  bog‗liq  kasblar  bitta  gruppga 

birlashtirilishi  mumkin.  Masalan,  temirchilar,  yog‗ochga  ishlov  beruvchilar, 

muzikantlar. Ba‘zi kasblarni esa ixtisoslik bo‗yicha turlashadi, masalan, duradgorlar, 

yumshok  yog‗och  ishlaydiganlar.  Ixtisoslik  bu  kasbning  o‗zi  lekin  u  faqat  bir  kishi 

mehnat  faoliyatini  aniq  turini  bildiradi  va  xususiy  nomlanishlarga  ega  bo‗ladi. 

Masalan  o‗qituvchi  kasbi.  Mehnat  o‗qituvchisi.  Fizika  o‗qituvchisi,  matematika 

o‗qituvchisi ixtisosliklari. 

"Yo‗nalishini  aniqlash"  tushunchasi  bir  qator  fanlarga  ishlatiladi. 

Geometriyada  to‗g‗ri,  qiya,  tekislikda  yo‗nalishini  aniqlash,  ximiyada  molekula 

yo‗nalishini  aniqlash.  Bu  tushuncha  astronomiya,  geografiya,  topografiyada  ham 

ishlatiladi.  SHunday  qilib  "Yo‗nalishni  aniqlash",  tushunchasi  ushbu  fanlarning 

barchasida  turgan  joyni  aniqlash  va  harakat  yo‗nalishini  tanlash  bilan  u  yoki  bu 

darajada bog‗liq. 

---