Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

 
PEDAGOGIK MENEDJMENT VA UNING TA’LIM TIZIMIDAGI ZARURATI 
Tojiboyeva N. – Toshkent davlat pedagogika universiteti tayanch doktoranti
Annotatsiya. Ushbu maqolada menejment tushunchasii, pedagogik menejmentning xususiyatlari 
to’g’risida so’z yuritilgan. 
Kalit so’zlar: Ilmiy adabiyot, menejment, ilmiy boshqaruv, ilmiy tanlov, operativ nazorat, pedagogik 
menejment, boshqaruv organlari, ta’lim vazirligi, tashkiliy faoliyat. 
ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ МЕНЕДЖМЕНТ И ЕГО НЕОБХОДИМОСТЬ В СИСТЕМЕ ОБРАЗОВАНИЯ 
 
Тожибоева Н. – базовый докторант Ташкентского государственного педагогического 
университета 
Аннотация. В данной статье рассматриваются некоторые теории управления, особенности 
педагогического менеджмента. 
Ключевые слова: научная литература, менеджмент, научное управление, научный отбор, 
оперативный контроль, педагогический менеджмент, органы управления, министерство 
образования, организационная деятельность. 
PEDAGOGICAL MANAGEMENT AND ITS NEEDS IN THE EDUCATION SYSTEM 
Tojiboyeva N. - PhD student of Tashkent state pedagogical university 

---

85 
TDPU ILMIY AXBOROTLARI PEDAGOGIKA 2019/3(20)
Annotation. In given article some theories of management, feature of pedagogical management 
are considered. 
Key words: scientific literature, management, academic management, scientific selection, 
operational control, pedagogical management, governing bodies, Ministry of Public Education, 
organizational activity. 
Ilmiy adabiyotlarni o‘rganish natijalari yigirmanchi asrning so‘nggi o‘n yilligigacha menejment fani 
masalasi iqtisodiy va ishlab chiqarish muammolari doirasida tahlil etilgan. Menejment tushunchasi dastlab 
xorijda paydo bo‘lgan bo‘lib, boshqaruv nazariyasi turli davlatlarda turlicha ishlab chiqilgan. Boshqaruvning 
kelib chiqishi va rivojlanish tarixi kamida yetti ming yilni tashkil etadi va beshta boshqaruv inqilobini qamrab 
oladi va bu hodisaning jamiyat hayotida roli va ahamiyatini tubdan o‘zgartiradi. 
Ta’kidlash joizki, milliy ta’lim tizimini boshqarishning zamonaviy muammolarini o‘rganish, 
shuningdek, davlat va xususiy mulkchilik shakllarining muayyan ta’lim muassasalari uning tarkibiy qismlari 
sifatida bozor iqtisodiyotiga xos bo‘lgan ishlab chiqarish munosabatlariga o‘tishga doimiy ravishda 
yetaklaydigan yangi ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda ishlayotganligini ta’kidlash lozim. Xorijiy nazariyalar va 
boshqaruv tushunchalarini tahlil qilish bugungi kunda milliy ta’lim tizimini boshqarishning dolzarb 
muammolarini tushunish uchun juda dolzarbdir, chunki ularda mavjud qonunlar ta’lim texnologiyalari va 
mahsulotlarining bozor sharoitida faoliyat yuritadigan davlat va xususiy mulkchilik ta’lim muassasalariga 
ham taalluqlidir. Zamonaviy boshqaruvning nazariy jihatdan asosliligi va amalda tasdiqlangan eng 
zamonaviy konsepsiyalari quyidalar: 
Ilmiy boshqaruv nazariyasi asoschisi F.U.Teylor tashkiliy boshqaruvni texnologik jarayonlar va inson 
faoliyatining tartibga solinishi bilan izohlaydi. U ishchilarning shaxsiy mehnatini boshqarishni quyidagi to‘rt 
tamoyilga bo‘ladi
1
: 
· Jarayonning har bir elementini amalga oshirishda ilmiy yondashuv; 
· Xodimni tanlash, tayyorlash va o‘qitishga yetarlicha yondashish; 
· Ishchilar bilan hamkorlik; 
· Menejerlar va ishchilar o‘rtasida mehnat natijalarining mas’uliyatini taqsimlash. 
Xodimlarning charchashini kamaytirish, kasb tanlashda ilmiy tanlov, inson salohiyatini ish joylariga 
moslashtirish masalalari bugungi kunda menejmentning Teylor ta’limoti asosini tashkil qiladi. Mazkur 
ta’limotga ko‘ra xodimlarning vazifalari uchun yetarli talablar ro‘yxatini shakllantirish, ish joyidagi ijro 
intizomini mustahkamlash muammosini hal qilish va xodimning mehnati samaradorligini va daromadlarni 
oshirishga qaratilgan talbirlar yetakchi o‘rinda turadi. 
Teylor o‘z nazariyasida ish sifatini operativ nazorat qilish va xodimlarning vazifalarini to‘g‘ri 
taqsimlash, xodim mehnati ustidan ma’muriyatning vakolatlarini kuchaytirish g‘oyasini ilgari suradi. Ushbu 
yo‘nalishda klassik boshqaruv maktabining asoschisi hisoblangan A.Fayol esa menejerni muntazam ravishda 
muhokama qilib, menejerlarning bir qolipga solingan tavsifini taklif qiladi. U menejerlar uchun xos bo‘lgan 
faoliyat turlarini quyidagicha ta’riflaydi: 
- rejalashtirish; 
- tashkil qilish; 
- boshqarish; 
- muvofiqlashtirish; 
- nazorat qilish. 
A.Fayol, shuningdek, o‘z qarashlarida ma’muriy boshqaruv tamoyillarini quyidagicha asoslaydi: 
– mehnat, hokimiyat va mas’uliyat, intizom, barqarorlik. 
A.Fayolning ilmiy boshqaruv nazariyasi boshqaruvning intellektual va alohida, mustaqil turi deb tan 
olingan edi. Mamlakatimizda va qo‘shni MDH mamlakatlarida iqtisodiy tizimning ilmiy va ma’muriy 
boshqaruv g‘oyalari ishlab chiqilgan. Zamonaviy pedagogikada esa pedagogik jarayonni boshqaruv fanlari 
nuqtayi nazaridan o‘rganish tendensiyasi ortib bormoqda. Bugungi kunda nafaqat texnologiya va ishlab 
1
Фредерик Уинслоу Тейлор. Принципы научного менеджмента. — М., 1991.

---

86 
TDPU ILMIY AXBOROTLARI PEDAGOGIKA 2019/3(20)
chiqarishda, balki ijtimoiy tizimlarda, shu jumladan, pedagogikani boshqarish sohasida ham menejment 
fanining o‘rni ortib bormoqda. Pedagogik menejment ma’lum bir natijaga erishish uchun odamlarning sa’y-
harakatlari bo‘yicha konsentratsiyasini ta’minlaydigan maxsus faoliyat turi sifatida ham ko‘rilishi mumkin. 
Ijtimoiy tizimlarning turlaridan biri ta’limdir. Har bir sohadagi boshqaruv faoliyati, umumiy qoidalar bilan bir 
qatorda muayyan o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Ta’lim boshqaruvida muayyan o‘ziga xoslik mavjud. 
Birinchidan, ta’lim jamiyatning kelajagini belgilaydigan va milliy, mintaqaviy, shahar yoki tuman miqyosida 
faoliyat ko‘rsatadigan global tizimdir
1
. 
Ta’lim tizimida boshqaruv organlari ta’lim vazirligi, hududlar, viloyatlar, shaharlarning ta’lim 
boshqarmalari, shuningdek, tuman ta’lim boshqarmalari hisoblanadi. Menejment obyektlari turli xil ta’lim 
muassasalari bo‘lib, ular o‘z navbatida tizim sifatida qaralishi mumkin. Ta’lim vazirligi tizimida 
boshqaruvning obyekti bo‘lgan umumta’lim maktabi ijtimoiy tizim bo‘lib, unda bunday tizimlarni pedagogik 
jarayonlar tizimi, ta’lim ishi tizimi va boshqalardan ajratib olish mumkin. Pedagogik boshqaruvning ko‘plab 
xususiyatlari pedagogik jarayonning o‘ziga xos xususiyatlari bilan belgilanadi. Xususan, ta’lim tizimini 
boshqarish xususiyatlari ta’lim, tarbiya va rivojlanish funksiyalari, shuningdek, pedagogik jarayonning 
maqsadlari, usullari, vositalari va shakllarining o‘ziga xos xususiyatlari bilan belgilanadi. 
Pedagogik boshqaruvning o‘ziga xos xususiyati – ta’lim tizimining davlat boshqaruvi. Ta’lim tizimini 
boshqarishning davlat xususiyati "Ta’lim to‘g‘risida" gi Qonun bilan belgilangan ta’lim sohasidagi davlat 
siyosatining bir qator tamoyillari bilan belgilanadi. 
Bunda: 
– ta’limning dunyoviy xarakterda ekanligi, umuminsoniy qadriyatlar ustuvorligi, inson hayoti va 
salomatligi, erkin shaxsiy rivojlanishni; 
– fuqarolik va Vatanga muhabbatni tarbiyalash; 
– dinlararo bag‘rikenglik va millatlararo totuvlik; 
– ta’lim tizimining talabalar, o‘quvchilarni rivojlantirish va o‘qitish darajasi va xususiyatlariga 
moslashishi; 
– davlat, xususiy ta’lim muassasalarida bir xilda DTSlarining joriy etilishi; 
– ta’lim sohasida erkinlik; 
– ta’limni boshqarishning demokratik, davlat-jamoat tashkilotlarining hamkorligi. 
Ta’limni boshqarishning davlat xarakteri, shuningdek, davlat organlari irqi, millati, tili, jinsi va 
boshqalaridan qat’iy nazar, ta’limga bo‘lgan huquqlarining davlat tomonidan kafolatlarini ta’minlagan holda 
namoyon 
bo‘ladi. 
Mamlakatimizda ta’lim sohasidagi davlat siyosatini izchil amalga oshirish uchun davlat ta’lim standartlari, 
ta’lim dasturlarining majburiy minimumi, o‘quvchilarning o‘quv yuklamasining maksimal miqdorini, 
bitiruvchilar darajasiga qo‘yiladigan talablarni bajarish bilan davlat siyosatini olib boradi. Shu bilan birga, 
ta’lim organlarining vazifasi nafaqat ta’lim uchun rasmiy kafolatlarni taqdim etish, balki shaxsni o‘zi 
belgilashi va o‘zini o‘zi anglash uchun shart-sharoitlarni yaratishdir. 
Pedagogik menejmentning muhim xususiyati ta’lim tizimini boshqarishda jamoat xususiyatiga ega 
bo‘lib, davlat organlari bilan birgalikda ta’lim va tarbiya guruhlari, ota-onalar va jamoatchilik vakillarini o‘z 
ichiga oladi. Menejmentdagi ishtiroki o‘quv muassasasida yaxshi ruhiy muhitni rivojlantirish uchun zarur 
shart-sharoitlarni yaratadi. Umumta’lim maktablari darajasida boshqaruvning ijtimoiy xarakterining haqiqiy 
timsoli maktab pedagogik kengashi hisoblanadi. Maktab pedagogik kengashining funksiyalari va mazmuni 
umumta’lim muassasasi Ustavi qoidalari bilan belgilanadi. 
Pedkengash eng yuqori boshqaruv organi bo‘lib, u oyiga kamida bir marta o‘tkaziladi. Har bir maktab 
pedkengashda o‘z maktabining rivojlanish maqsadlari va rivojlanish istiqbollarini aniqlaydi. Davlat ta’lim 
muassasalari bilan bir qatorda nodavlat ta’lim muassasasi ham o‘z ustaviga ega. Tashkiliy faoliyatning ushbu 
tuzilishi teng ravishda o‘qituvchining tashkiliy faoliyatiga ham taalluqlidir.
O‘qituvchining tashkiliy faoliyatining o‘ziga xosligi birinchi navbatda uning maqsadlarida namoyon 
bo‘ladi. U boshqa hissiyotlarning (ta’lim, mehnat, ilmiy) samaradorligini ta’minlashga qaratilgan aniq bir 
obyektiv natijaga ega emas . O‘qituvchining faoliyatini tashkil etishning mazmuni, shakllari va usullari doimo 
1
Дятлов А. Н. Общий менеджмент: Концепции и комментарии: Учебник. - М.: Альпина Бизнес Букс, 2007. - 400 б. 

---

87 
TDPU ILMIY AXBOROTLARI PEDAGOGIKA 2019/3(20)
bir yoki bir nechta bolalar faoliyatiga tegishli. L.I.Umanskiy
1
bu borada tashkilot faoliyatining yakuniy 
maqsadi, odatda, tashkilotchi emas, balki boshqa shaxs yoki bir guruh odamlar tomonidan o‘rnatilganligini 
ta’kidladi. 
O‘qituvchining tashkiliy faoliyatining o‘ziga xos ajralmas qismi bolalar faoliyatining natijalaridan qat’iy 
nazar, ta’lim samaradorligini ko‘rsatadi. Shu bilan bir vaqtda, uning samaradorligi kabi jamoa, ta’lim va 
talabalar, joriy munosabatlar tabiati, o‘quvchilarning birdamlik guruhlarini rivojlantirish darajasi bo‘lib, 
mezonlar bilan hukm qilinishi mumkin. Shu bilan birga, tashkiliy faoliyatning asosiy mahsuloti doimo 
psixologik, ideal xususiyatga ega. Uning tashqi xususiyatlariga ko‘ra, o‘qituvchining tashkiliy faoliyati 
amaliyotda namoyon bo‘ladi. Biroq bu asosan, ichki, psixologik jihatdan ijodiylikni talab etadi. 
O‘qituvchining pozitsiyasi dunyoviylik, intellektual rivojlangan ijtimoiy va professional malakani egallashdir. 
Bu o‘qituvchining o‘quvchilar bilan o‘zaro munosabatining individual ko‘rinishlarida aks etadi. Ilmiy 
adabiyotlarni o‘rganish natijalari yigirmanchi asrning so‘nggi o‘n yilligigacha menejment fani masalasi 
iqtisodiy va ishlab chiqarish muammolari doirasida tahlil etilgan. Menejment tushunchasi dastlab xorijda 
paydo bo‘lgan bo‘lib, boshqaruv nazariyasi turli davlatlarda turlicha ishlab chiqilgan. Boshqaruvning kelib 
chiqishi va rivojlanish tarixi kamida yetti ming yilni tashkil etadi va beshta boshqaruv inqilobini qamrab oladi 
va bu hodisaning jamiyat hayotida roli va ahamiyatini tubdan o‘zgartiradi.
Ta’kidlash joizki, milliy ta’lim tizimini boshqarishning zamonaviy muammolarini o‘rganish, 
shuningdek, davlat va xususiy mulkchilik shakllarining muayyan ta’lim muassasalari uning tarkibiy qismlari 
sifatida bozor iqtisodiyotiga xos bo‘lgan ishlab chiqarish munosabatlariga o‘tishga doimiy ravishda 
yetaklaydigan yangi ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda ishlayotganligini ta’kidlash lozim.
Xorijiy nazariyalar va boshqaruv tushunchalarini tahlil qilish bugungi kunda milliy ta’lim tizimini 
boshqarishning dolzarb muammolarini tushunish uchun juda dolzarbdir, chunki ularda mavjud qonunlar 
ta’lim texnologiyalari va mahsulotlarining bozor sharoitida faoliyat yuritadigan davlat va xususiy mulkchilik 
ta’lim muassasalariga ham taalluqlidir. Zamonaviy boshqaruvning nazariy jihatdan asosliligi va amalda 
tasdiqlangan eng zamonaviy konsepsiyalari mavjud.
Ilmiy boshqaruv nazariyasi asoschisi F.U.Teylor tashkiliy boshqaruvni texnologik jarayonlar va inson 
faoliyatining tartibga solinishi bilan izohlaydi. U ishchilarning shaxsiy mehnatini boshqarishni quyidagi to‘rt 
tamoyilga bo‘ladi: 
1. Jarayonning har bir elementini amalga oshirishda ilmiy yondashuv; 
2. Xodimni tanlash, tayyorlash va o‘qitishga yetarlicha yondashish; 
3. Ishchilar bilan hamkorlik; 
4. Menejerlar va ishchilar o‘rtasida mehnat natijalarining mas’uliyatini taqsimlash. 
Xodimlarning charchashini kamaytirish, kasb tanlashda ilmiy tanlov, inson salohiyatini ish joylariga 
moslashtirish masalalari bugungi kunda menejmentning Teylor ta’limoti asosini tashkil qiladi. Mazkur 
ta’limotga ko‘ra xodimlarning vazifalari uchun yetarli talablar ro‘yxatini shakllantirish, ish joyidagi ijro 
intizomini mustahkamlash muammosini hal qilish va xodimning mehnati samaradorligini va daromadlarni 
oshirishga qaratilgan talbirlar yetakchi o‘rinda turadi. 
Teylor o‘z nazariyasida ish sifatini operativ nazorat qilish va xodimlarning vazifalarini to‘g‘ri 
taqsimlash, xodim mehnati ustidan ma’muriyatning vakolatlarini kuchaytirish g‘oyasini ilgari suradi. Ushbu 
yo‘nalishda klassik boshqaruv maktabining asoschisi hisoblangan A.Fayol esa menejerni muntazam ravishda 
muhokama qilib, menejerlarning bir qolipga solingan tavsifini taklif qiladi. 
U menejerlar uchun xos bo‘lgan faoliyat turlarini quyidagicha ta’riflaydi: 
– rejalashtirish; 
– tashkil qilish; 
– boshqarish; 
– muvofiqlashtirish; 
– nazorat qilish. 
A.Fayol shuningdek, o‘z qarashlarida ma’muriy boshqaruv tamoyillarini quyidagicha asoslaydi: 
– mehnat, hokimiyat va mas’uliyat, intizom, barqarorlik. 
1
Уманский, Л. И. Поэтапное развитие группы как коллектива /Л. И. Уманский / В сб. Коллектив и личность. / Под ред. К. К.Платонова М., 
1975. С.77-87. 

---

88 
TDPU ILMIY AXBOROTLARI PEDAGOGIKA 2019/3(20)
A.Fayolning ilmiy boshqaruv nazariyasi boshqaruvning intellektual va alohida, mustaqil turi deb tan 
olingan edi. Mamlakatimizda va qo‘shni MDH mamlakatlarida iqtisodiy tizimning ilmiy va ma’muriy 
boshqaruv g‘oyalari ishlab chiqilgan. Zamonaviy pedagogikada esa pedagogik jarayoni boshqaruv fanlari 
nuqtayi nazaridan o‘rganish tendensiyasi ortib bormoqda. Bugungi kunda nafaqat texnologiya va ishlab 
chiqarishda, balki ijtimoiy tizimlarda, shu jumladan, pedagogikani boshqarish sohasida ham menejment 
fanining o‘rni ortib bormoqda. Pedagogik menejment ma’lum bir natijaga erishish uchun odamlarning sa’y-
harakatlari bo‘yicha konsentratsiyasini ta’minlaydigan maxsus faoliyat turi sifatida ham ko‘rilishi mumkin. 
Ijtimoiy tizimlarning turlaridan biri ta’limdir. Har bir sohadagi boshqaruv faoliyati, umumiy qoidalar bilan bir 
qatorda, muayyan o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Ta’lim boshqaruvida muayyan o‘ziga xoslik mavjud. 
Birinchidan, ta’lim jamiyatning kelajagini belgilaydigan va milliy, mintaqaviy, shahar yoki tuman miqyosida 
faoliyat ko‘rsatadigan global tizimdir. Ta’lim tizimida boshqaruv organlari ta’lim vazirligi, hududlar, 
viloyatlar, shaharlarning ta’lim boshqarmalari, shuningdek, tuman ta’lim boshqarmalari hisoblanadi. 
Menejment obyektlari turli xil ta’lim muassasalari bo‘lib, ular o‘z navbatida tizim sifatida qaralishi mumkin. 
Ta’lim vazirligi tizimida boshqaruvning obyekti bo‘lgan umumta’lim maktabi ijtimoiy tizim bo‘lib, unda 
bunday tizimlarni pedagogik jarayonlar, sinfi tizimi, ta’lim ishi tizimi va boshqalardan ajratib olish mumkin. 
Pedagogik boshqaruvning ko‘plab xususiyatlari pedagogik jarayonning o‘ziga xos xususiyatlari bilan 
belgilanadi. Xususan, ta’lim tizimini boshqarish xususiyatlari ta’lim, tarbiya va rivojlanish funksiyalari, 
shuningdek, pedagogik jarayonning maqsadlari, usullari, vositalari va shakllarining o‘ziga xos xususiyatlari 
bilan belgilanadi. 
Pedagogik boshqaruvning o‘ziga xos xususiyati – ta’lim tizimining davlat boshqaruvi. Ta’lim tizimini 
boshqarishning davlat xususiyati “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun bilan belgilangan ta’lim sohasidagi davlat 
siyosatining bir qator tamoyillari bilan belgilanadi: 
– ta’limning dunyoviy xarakterda ekanligi, umuminsoniy qadriyatlar ustuvorligi, inson hayoti va 
salomatligi, erkin shaxsiy rivojlanishni, fuqarolik va Vatanga muhabbatni tarbiyalash; 
– dinlararo bag‘rikenglik va millatlararo totuvlik; 
– ta’lim tizimining talabalar, o‘quvchilarni rivojlantirish va o‘qitish darajasi va xususiyatlariga 
moslashishi; 
– davlat, xususiy ta’lim muassasalarida bir xilda DTSlarning joriy etilishi; 
– ta’lim sohasida erkinlik; 
- ta’limni boshqarishning demokratik, davlat-jamoat tashkilotlarining hamkorligi. 
Ta’limni boshqarishning davlat xarakteri, shuningdek, davlat organlari irqi, millati, tili, jinsi va 
boshqalaridan qat’iy nazar, ta’limga bo‘lgan huquqlarining davlat tomonidan kafolatlarini ta’minlagan holda 
namoyon bo‘ladi. 
Mamlakatimizda ta’lim sohasidagi davlat siyosatini izchil amalga oshirish uchun davlat ta’lim 
standartlari, ta’lim dasturlarining majburiy minimumi, o‘quvchilarning o‘quv yuklamasining maksimal 
miqdorini, bitiruvchilar darajasiga qo‘yiladigan talablarni bajarish bilan davlat siyosatini olib boradi. Shu 
bilan birga, ta’lim organlarining vazifasi nafaqat ta’lim uchun rasmiy kafolatlarni taqdim etish, balki shaxsni 
o‘zi belgilashi va o‘zini o‘zi anglash uchun shart-sharoitlarni yaratishdir. 
Pedagogik menejmentning muhim xususiyati ta’lim tizimini boshqarishda jamoat xususiyatiga ega 
bo‘lib, davlat organlari bilan birgalikda ta’lim va tarbiya guruhlari, ota-onalar va jamoatchilik vakillarini o‘z 
ichiga oladi. Menejmentdagi ishtiroki o‘quv muassasasida yaxshi ruhiy muhit yaratilgan muhitni 
rivojlantirish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratadi. Umumta’lim maktablari darajasida boshqaruvning 
ijtimoiy xarakterining haqiqiy timsoli maktab pedagogik kengashi hisoblanadi. 
Maktab pedagogik kengashining funksiyalari va mazmuni umumta’lim muassasasi Ustavi qoidalari 
bilan belgilanadi. Pedkengash eng yuqori boshqaruv organi bo‘lib, u oyiga kamida bir marta o‘tkaziladi. Har 
bir maktab pedkengashda o‘z maktabining rivojlanish maqsadlari va rivojlanish istiqbollarini aniqlaydi. 
Davlat ta’lim muassasalari bilan bir qatorda nodavlat ta’lim muassasasi ham o‘z ustaviga ega. Tashkiliy 
faoliyatning ushbu tuzilishi teng ravishda o‘qituvchining tashkiliy faoliyatiga ham taalluqlidir. 
O‘qituvchining tashkiliy faoliyatining o‘ziga xosligi birinchi navbatda uning maqsadlarida namoyon 
bo‘ladi. U boshqa hissiyotlarning (ta’lim, mehnat, ilmiy) samaradorligini ta’minlashga qaratilgan aniq bir 
obyektiv natijaga ega emas. O‘qituvchining faoliyatini tashkil etishning mazmuni, shakllari va usullari doimo 

---

89 
TDPU ILMIY AXBOROTLARI PEDAGOGIKA 2019/3(20)
bir yoki bir nechta bolalar faoliyatiga tegishli. L.I.Umanskiy bu borada tashkilot faoliyatining yakuniy 
maqsadi, odatda, tashkilotchi emas, balki boshqa shaxs yoki bir guruh odamlar tomonidan o‘rnatilganligini 
ta’kidladi.
O‘qituvchining tashkiliy faoliyatining o‘ziga xos ajralmas qismi bolalar faoliyatining natijalaridan qat’iy 
nazar, ta’lim samaradorligini ko‘rsatadi. Shu bilan bir vaqtda, uning samaradorligi kabi jamoasi, ta’lim va 
talabalar ta’lim, joriy munosabatlar tabiati, o‘quvchilar birdamlik guruhlari rivojlantirish darajasi bo‘lib, 
mezonlar bilan hukm qilinishi mumkin. Shu bilan birga, tashkiliy faoliyatning asosiy mahsuloti doimo 
psixologik, ideal xususiyatga ega. Uning tashqi xususiyatlariga ko‘ra o‘qituvchining tashkiliy faoliyatlari 
amaliyotda namoyon bo‘ladi. Biroq, bu asosan, ichki, psixologik jihatdan ijodiylikni talab etadi. 
O‘qituvchining pozitsiyasi dunyoviylik, intellektual rivojlangan ijtimoiy va professional malakani egallashdir. 
Bu o‘qituvchining o‘quvchilar bilan o‘zaro munosabatining individual ko‘rinishlarida aks etadi.