Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
237 
-
Nafas muskulaturasining inervatsiyasining buzilishi natijasida nutqiy 
nafas buzilishi kelib chiqadi.
Dizartriya buzilishlarning turlariga k o‗ra ikiga bo‗linadi: 
-
Antropofonik
-
Fonologik
Dizatiriya nutq kamchiligiga ega bo‗lgan bolalarda bilish jarayonlarini 
rivojlantirish uchun quyidagi tavsiyalar va metodikalarni berish mumkun:
-
Bilim darajalarini oshirish;
-
Atrofdagilar bilan muloqatga kirishishga yengillik yaratish; 
-
O‗zlariga bo‗lgan ishonch, hayotga qiziqish va albatta nutqni 
rivojlantirish o‗z nutqidan uyalmaslik hissini uyg‘otish; 
-
Taffakkur operatsiyalarini, xotira, diqqat jarayonlarini rivojlantirish, 
-
Bilish jarayonlarini psixo korreksiyalash va nutqni mustahkamlash kabi 
bir qator vazifalar belgilab olindi.
-
 
“Rangli gilamchalar” o„yini 
-
Maqsad:
Xotirani mustahkamlash va
 
ko‗ruv idrokining xususiyatlarini 
aniqlash, asosiy ranglarni ajratish.
-
Kerakli jihozlar
: 6 ta rangli kartochka (qizil, k o‗k, sariq, yashil, 
havorang, jigarrang.
-
Ko‗rsatma: Bolaga navbat bilan rangli (qizil, k o‗k, sariq, yashil) 
kartochkalarni tanlash taklif etiladi. So‗ngra tarbiyachi kartochkalarni bolaga 
ko‗rsatib ularning rangini aytib berishni so‗raydi. 3 yoshli bola uchun 3 ta yoki 4 ta 
rangni aytib berishi me‘yor hisoblanadi. 4 yoshli bola 4-6 ta rangni ajrata bilishi 
kerak bo‗ladi. 
-
 “Doirachalar” o„yini
-
 
Maqsad:
 
bolalar ko‗rgazmali tafakkurini, fazoviy o‗lchov olishni 
tekshirish. 
 
-
Kerakli jihozlar
: 
turli hajmdagi doirachalar.
-
Ko‗rsatma: Bolaga bir xil rangdagi 3 ta doira k o‗rsatilib, eng kattasi va 
eng kichigini aytib berishi s o‗raladi. Uch yoshli bola mustaqil ravishda vazifani 
bajarishi me‘yor hisoblanadi. 
-
“Figuralar” o„yini
-
Maqsad:
predmetlarning shaklini idrok qilish, ixtiyoriy xotirani 
mustahkamlash.
-
Kerakli jihozlar:
bir xil rangdagi geometrik shakllarning (doira, kvadrat, 
oval, uchburchak, t o‗g‗ri t o‗rtburchak) 2 ta komplekti. 
-
Ko‗rsatma: Bolaning oldiga beshta shakldan ixtiyoriy ikkitasi qo‗yiladi. 
So‗ngra ikkinchi komplektdan bitta shakl ko‗rsatilib, uning qo‗lidagi shaklning qaysi 
biri o‗xshashligini aytib berishi so‗raladi. Masalan, bolaning oldiga birinchi 

---