Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
116 
-
boshlang‗ich ta‘limda hanuzgacha o‗quvchiga manipulyativ yondashuv 
mavjud, ya‘ni ―Sen ham shunday qil!‖ shiori ustuvor ahamiyatga ega; 
-
dasturda berilgan muayyan bilim, ko‗nikmalarni to‗g‗ridan-to‗g‗ri 
o‗qitish, bu ―maktab modelining frontal darslari‖ nusxasini anglatadi. Mehnatning 
ustuvor shakllari frontaldir. ―O‗quvchini bilim, ko‗nikma bilan qurollantirish‖ 
bo‗yicha ko‗rsatma beriladi; 
-
o‗quvchi pedagogik tizim kuchlarini qo‗llash obyekti sifatida ko‗rib 
chiqiladi. O‗quvchilar faoliyati tashqi tartib va rasmiy intizom evaziga bostiriladi; 
-
barcha uchun umumiy, yagona va majburiy psixik rivojlanish; 
-
tarbiya xatti-harakatlarini to‗g‗rilash yoki cheklovlar, ―takliflar‖ orqali 
qoidalardan chetga chiqishning oldini olishga qaratilgan. 
Shaxsga yo‗naltirilgan ta‘limning maqsadi yagona jamoada ―o‗rtacha‖ 
o‗quvchiga emas, balki har bir o‗quvchiga uning individual bilish imkoniyatlari, 
ehtiyoj va qiziqishlarini inobatga olgan holda yondashib, psixologik pedagogik tizim 
sharoitini yaratishdir. 
Bizning fikrimizcha, shaxsga yo‗naltirilgan yondashuv o‗quvchilarning real 
shaxsiy qiziqishlari va ehtiyojlari amalga oshiriladigan, o‗quvchilar tomonidan 
shaxsiy tajriba va bilimlar samarali to‗planadigan ta‘lim muhitini yaratishni o‗z 
ichiga oladi. Bugungi kunda boshlang‗ich ta‘limdagi islohotlar avtoritar tizimdan 
pedagogik jarayonni qurishning shaxsga yo‗naltirilgan modeliga o‗tishni 
ko‗zlamoqda.
Xulosa o‗rnida shuni aytish joizki, boshlang‗ich sinf o‗quvchilarini shaxsga 
yo‗naltirilgan texnologiyalar – pedagogning e‘tiborini o‗quvchining ajralmas 
shaxsiga, uning nafaqat intellektual qobiliyatlari va fuqarolik mas‘uliyat hissini 
rivojlantirishga bo‗lgan e‘tiborini, balki hissiy, estetik, ijodiy moyilliklari va 
rivojlanish imkoniyatlariga ega bo‗lgan ruhiy shaxsni rivojlantirishga qaratiladi. 
Ta‘limning asosiy qadriyatining bunday e‘tirof etilishi shaxsning o‗ziga xos 
shakllanishidir. Shaxsga yo‗naltirilgan texnologiyalar har bir o‗quvchiga uning 
xususiyatlarini, hayotiy qadriyatlarini, intilishlarini aniqlash asosida o‗zlarining 
rivojlanish yo‗llarini tanlash huquqini berish imkoniyatini kengaytiradi. Demak, 
o‗qitish jarayoni o‗quvchining individual rivojlanishini tezlashtiradi. Shu bilan birga, u 
o‗quvchining o‗rnatilgan tartibda individual rivojlanishi, umumiy genetik 
rivojlanishiga ham bog‗liqdir.
O‗qish umumiy va individual anglash shakllarini yaqinlashtiradi, individual 
faoliyatni umumiy anglash tizimiga yaqinlashtiradi, o‗quvchining shaxsiy tajribalari va 
o‗qish va o‗qitish davrida yuzaga kelgan tushunchalar orasidagi tafovutlarni chaqiradi.
Bugungi kunda ilg‗or xorij tajribalaridan andoza olish, ijodiy yondashgan holda 
amaliyotga joriy etish, zamon talabiga mos ravishda me‘yoriy hujjatlar, o‗quv-metodik 
adabiyotlar, o‗quv metodik majmualarni ishlab chiqish, ilg‗or xorijiy tajriba asosida 

---