Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

 
AUTOBIOGRAPHIC INSTRUCTIONS CREATIVE PERSONALITY 
 
Ubaydullayev N.X. - Teacher of the Samarkand regional branch of the 
Center for Training and Advanced Training in the basics of office work in the 
state language at the Tashkent State University of Uzbek Language and 
Literature named after Alisher Navoi 
 
Annotation.
The history, origin and development of memoirs and 
autobiographical works in Uzbek literature go back a long way. This genre has 
always brought clarity to problematic situations. Autobiographical works are also 
relevant in modern literature and meet all the requirements of the rules of literature. 
In ancient times, scholars wrote on manuscripts, stone inscriptions, and pottery to 

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 6 - SON 
105 
pass on information about their lives and works from generation to generation. That's 
why a lot of information has come down to us through their work. 
Key words:
autobiographical work, realistic work, creative, personal image, 
memoir, memory, memoirs, biographical work, textbook, problem-based learning, 
contemporary thought. 
Adabiyotshunos olim Bahodir Karimov «Abdulla Qodiriy va germenevtik 
tafakkur» nomli ilmiy monografiyasida «Badiiy asar va biografik ma‘lumot» 
salavhasi ostida yozgan qaydlarida ijodkor tarjimayi holiga quyidagicha ta‘rif beradi: 
«Yozuvchi va shoirlarning, umuman, san‘atkorning tarjimayi holini-biografiyasini 
asarlaridan, ayni chog‗da asarlarini tarjimayi holidan ayricha tasavvur etish mushkul. 
Zotan, dunyo adabiyotshunosligida masalaning shu jihatini bo‗rttirib, uni muayyan 
tizim holatiga keltirgan biografik metod ham bor… Biroq voqea-hodisalarning badiiy 
talqinida ijodkorning ruhiy kechinmalari, hayotiy tajribalari in‘ikos qiladi-ki, bu 
haqiqatni hech kim inkor eta bilmaydi. Yozuvchi biografiyasi esa qaysidir yo‗sinda 
uning asarlarida o‗z ifodasini topadi. Va qaysidir darajada san‘at asarining 
originalligini tahmin etadi. Yozuvchi hayotidagi o‗zgarishlar, ruhiy kechinmalar, 
dunyoqarashidagi silkinishlar fonida badiiy asarni talqin qilish o‗zining ijobiy 
samarasini beradi, albatta [1, B.183-184]». 
2015-yil umumiy o‗rta ta‘lim maktablarining 5-sinfi uchun chiqarilgan 
―Adabiyot‖ darsligida [2,B.133-141] Abdulla Qodiriyning «Uloqda» hikoyasi 
o‗quvchilar hukmiga havola etilardi. 2020-yilda chop etilgan ―Adabiyot‖ darsligida 
[3,B.93-109] esa, milliy qadriyatlarimizni tarannum etuvchi, bolalikning beg‗ubor 
xotiralaridan hikoya qiluvchi ushbu asar olib tashlandi. Bunga nima sabab bo‗ldi, 
bizga qorong‗u. To‗g‗ri, ko‗p qavvatli binoda yashovchi o‗quvchi «Uloqda» 
hikoyasini tasavvur qilmasligi mumkin, biroq bobolarimizdan bizga meros qilib 
qoldirgan urf-odatlarimiz, qadriyatlarimiz, milliy an‘analarimiz haqidagi asarlarni 
ko‗rgazmali qurollar, video lavhalar orqali namoyish etishga intilsak, bolada aniq 
tasavvur paydo bo‗ladi. Bu usul darsning sifat va samaradorligini oshirishga xizmat 
qiladi. Bizningcha, ushbu hikoya darslik mundarijasidan o‗rin olgani ma‘qul edi. 
Nega bu haqda so‗zlayapmiz? Chunki, Abdulla Qodiriyning hayot yo‗lini 
o‗rganishda «Uloqda» hikoyasini o‗rni beqiyos. Asar voqeasidagi lavhalar to‗qima 
emas, o‗zi o‗nib-o‗sgan jonajon mahallasidagi odamlar haqida bilgan, ko‗rganlarini 
qalamga oladi. Yozuvchining bolalik xotiralari qayd etilganligi bilan ahamiyatlidir. 
Habibulla Qodiriyning yozishicha, 1936-yilda otasi «Uloqda» hikoyasini qayta 
nashrga tayyorlarkan, sarlaha tagiga «Bu hikoya 1915-yilda yozilgan edi. Bolalik 
davrimni yodgori bo‗lgani uchun ortiqcha o‗zgartirishlar kiritmadim[4,19-b.]» degan 
izoh qoldiradi. Bundan ko‗rinadiki, yozuvchi ko‗rganlarini bo‗rtirmasdan aniq, real 
voqelikka tayanib ish ko‗rgan. Asar personajlari ham o‗zi tanigan bilgan insonlardir.

---