Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 6 - SON 
21 
Belorussiya, Bolgariya, Boltiqbo‗yi respublikalaridan 19 ming kishi evakuatsiya 
qilindi [11]. 
Qoraqalpog‗istonliklar ko‗chirib keltirilgan 3891 nafar kishilarni kutib oldi. 
900 ta oila ota-onasidan ajralgan yetim bolalarni o‗z tarbiyasiga oldi. Masalan: 
Xo‗jayli tumanidagi kolxoz a‘zolari 29 ta bolani o‗z g‗am-xo‗rligiga oldi. 
Respublikaning barcha aholisi qatori qoraqalpog‗istonliklar ham evakuatsiya qilingan 
aholiga o‗zining munosib yordamini ayamadi. Masalan, ular evakuatsiya qilingan 
bolalar uchun 11,3 tonna don, Usmon Yusupov va Yo‗ldosh Oxunboboevlar oilasi 
ham yetim bolalarni o‗z tarbiyasiga olgan edi. Qarshi shahridan Xolyorova turmush 
o‗rtog‗ini urushga jo‗natib, 10 bolani o‗z tarbiyasiga oldi. Bu kabi misollarni ko‗plab 
keltirish mumkin. 
Yana bir qahramon Samarqandlik urush nogironi (1944-yil kish oyida 
frontdan kaytgan) Abduhamid Samadovdir. U 12 bolani o‗z oilasi tarbiyasiga oldi va 
ularni tarbiyalab voyaga yetkazdi. Bu haqda uning o‗zi keyinchalik shunday 
xotirlagan edi: 
―Kunlarning birida uyda bozorga olib chiqadigan hech narsa 
qolmadi. Beriladigan yegulikning ham sira cho‗ti yo‗q edi. Ba‘zan kechalari uyqum 
kochib ketardi, yuragim tovlishib ketganda og‗zimga shinelning yengini olardim. 
Yig‗layotganimni bolalar bilishmasin derdim. Och nahor yotgandan keyin uxlarmidi 
ular. Faqat indashmasdi, xolos... Ertasiga bozordan to‗rt qop kepak olib keldim - 
shinel va soldat etigi uchun tekkani shu bo‗ldi. Shu kecha bosqinchilardan ozod 
etilgan 30 uydagi bolalarning hammasi shodonu xandon edi
[12]. 
Uning jasorati haqida bir qancha asarlar va kinofilmlar yaratildi. Ukrainalik 
kino ijodkorlar tomonidan ―Olovli yer‖ hujjatli filmida A.Samadovning jangovar 
faoliyati aks ettirilgan. Germaniyaning Leypsig shahrida yashovchi Elka Otto ismli 
qizdan A.Samadovga kelgan xat shunday mazmunda edi
: ―Hurmatli Abduhamid 
Samadov, nemis tilida chiqadigan jurnallardan birida sizning haqingizda ajoyib 
maqola o‗qidim. Bu maqola menga judayam yoqdi. Rostini aytsam. hayratdan yoqa 
ushladim. Axir, sizdek oliyjanob insonlar to‗g‗risida men hech qachon eshitmagan 
edim. Sizlarning odamiyligingizni ta‘riflashga, xatto so‗z ham topa olmayman. 
Bunaqasini hech ko‗rmaganman, ishonasizmi? 
[13].
 
Bu nemis qizining bildirgan dil 
so‗zlari edi. Darhaqiqat, matonatli xalqimiz o‗zining yuksak insonparvarlik 
xislatlarini namoyon etib, urush yillarida O‗zbekistonga evakuatsiya qilingan 1 
mln.dan ortiq boshpanasiz aholini, shulardan 200 mingga yaqin bolalarni o‗z bag‗riga 
oldi. 
O‗zbekiston XKK 1942 yil 3 fevralda 187-sonli qaror qabul qildi. Unda 
bolalar uylarini oziq-ovqat bilan ta‘minlash asosiy vazifa qilib qo‗yildi. Unga ko‗ra, 
bolalar uylarida tarbiyalanadiganlarga bir kecha-kunduzdagi ovqat normasini 
pechene-xleb - 400 gr, un - 20 gr., krupa va makaron -7 0 gr., go‗sht va baliq -5 6 gr., 
yog‗ - 32 gr., qand - 20 gr., konditer mahsulotlari - 15 gr qilib belgilab berildi. Shu 

---