Тошкент давлат иқтисодиёт университети 4-мавзу. Халқаро товарлар олди-сотди шартномаси

ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ИҚТИСОДИЁТ УНИВЕРСИТЕТИ 4-МАВЗУ. ХАЛҚАРО ТОВАРЛАР ОЛДИ-СОТДИ ШАРТНОМАСИ

“ЖАҲОН ИҚТИСОДИЁТИ” КАФЕДРАСИ

“Ташқи иқтисодий битимлар” фани

ТОШКЕНТ 2020

Режа:

1. Товарлар халқаро олди-сотди шартномаларини коллизион ва моддий-ҳуқуқий тартибга солиниши.

2. Товарлар халқаро олди-сотди шартномалари ҳақидаги 1980 йил Вена Конвенцияси

3. БМТ Конвенцияси бўйича шартнома имзолаш

4. Жавобгарлик ҳақидаги умумий қоидалар

1776 йили Адам Смит ёзган “The Wealth of Nations” (“Халқларнинг бойлиги”) асаридан кейин давримизгача яшаб ўтган барча иқтисодчилар томонидан халқаро бозорнинг очиқлиги ва мамлакатларнинг очиқ иқтисодий-сиёсат олиб бориши ҳамда ўзаро товар айирбошлашнинг соддалиги фақат ва фақат мамлакатларнинг ўзлари учун фойда эканлигини, шунинг билан биргаликда, мамлакатлар ташқи савдосининг ривожланишига олиб келишини таъкидлаб келишмоқда.

Халқаро олди-сотти муносабатларида юзага келувчи холатлар:

• Коллизион
• Моддий-ҳуқуқий
• Халқаро шартномавий

Усулларда тартибга солинади!

Коллизион нормалар

Россия моддий-ҳуқуқий нормаларига олиб боради
Ўзбекистон моддий-ҳуқуқий нормаларига олиб борали

Олди-сотди шартномаларига оид Вена конвенцияси

Кенг қамровли халқаро ҳуқуқий ҳужжат бўлиб, товарларни халқаро бозорда сотиш ва олишга оид қоидаларни ўзида бирлаштирган. "Товарларни олиш-сотиш шартномалари тўғрисида"ги Вена конвенцияси 1980 йил 11 апрелда Вена шаҳрида қабул қилинган. 101 моддадан иборат. Ҳозирги пайтда унга кўплаб мамлакатлар, шу жумладан Ўзбекистон Республикаси ҳам 1997 йил 1 декабрдан қўшилган.

Ўзбекистон Республикаси халқаро шартномалари юридик кучининг нисбати бир қатор омилларга боғлиқ:

1) шартнома қабул қилиш даражасидан (давлатлараро, ҳукуматлараро, идоралараро);

2) розилик бериш шаклидан (ратификация, қабул қилиш, қўшилиш ва бошқалар);

3) шартномани тадбиқ этиш усулидан (факултатив ёки мажбурий).

ЎзР ҳукумати томонидан мажбурийлигига розилик берилган ЎзР халқаро шартномалари, ЎзР Ҳукумати Қарорлари, ЎзР Президенти фармонлари, шунингдек, ижро хокимиятининг идоралари актлари олдида устунликка эга.

БМТ конвенциялари

• 1964 йил Гаага
• 1974 йил Нью-Ёрк

• 1978 йил Гамбург
• 1988 йил Нью-Ёрк

Савдо битимини тартибга солишга қаратилган хақаро қонунчилик:

• – 1980 йилги товарлар халқаро олди-содти шартномалари тўғрисидаги Вена Конвенцияси;
• – 1983 йилги товарлар халқаро олди-содтисида вакиллик тўғрисидаги Вена Конвенцияси;
• – 1988 йилги хақаро молиявий лизинг тўғрисидаги Оттава Конвенцияси;
• - БМТ нинг халқаро товарлар олди–сотди шартномалари бўйича Конвенцияси (Нью-Ёрк, 11 -12 апрел, 1988 йил)
• – 1988 йилги хақаро факторинг тўғрисидаги Оттава Конвенцияси;
• – 1992 йил 1 июлдан кучга кирган МДҲга аъзо давлатлар учун - товарлар етказиб беришнинг умумий шартлари тўғрисида аъзо давлатлар иштирокидаги Келишув;
• – 1955 йийил 15 июнда қабул қилинган ва 1986 йил 22 декабрда ўзгартирилган товарларнинг халқаро олди-сотдисига қўлланиладиган ҳуқуқ тўғрисидаги Гаага Конвенцияси;
• – 1978 йил 14 мартдаги воситачилик ва вакиллик (агентлик шартномалари)га қўлланиладиган ҳуқуқ тўғрисидаги Гаага Конвенцияси;
• – Халқаро шартномаларга қўлланиладиган ҳуқуқ тўғрисидаги Мехико Конвенцияси;
• – 1993 йил 22 январдаги МДҲ давлатлари ўртасида ҳуқуқий ёрдам ва фуқаролик, оила ва жиноий ишлар бўйича ҳуқуқий алоқалар тўғрисидаги Минск Конвенция.

Сотувчи учун қуйидагилар номаълум бўлади:

• Харидорнинг кредит тўлаш имконияти мавжудми ёки ишонса бўладими;
• Харидор ҳамкасабаларидан олинган ахборот ишончлими;
• Валютани назорат қилиш тўловларни ўтказишга тўсқинлик қилмайдими (айниқса, улар қатъий валютада бўлса);
• Агар тўловларни харидор валютасида тўлашга рухсат берилса, бунинг хатари қай даражада
• Харидордан тўсиқсиз тўловлар олинганда қандай кечикишлар юз бериши мумкин

Бошқа томондан, харидор учун ҳам қуйидагилар номаълум бўлади:

Тўловлар олдиндан тўланганда сотувчи товарларни етказиб берадими;

Етказиб берилган товарлар миқдори ва сифати шартномадаги келишувларга мос келадими

Мос юк ташувчи товарларни тегишли суғурталаш билан етказиб берадими?

Товарларни ташиш жараёнида зиён етказилмайдими?

Харидор товарларни божхонадан олиши учун сотувчи товар ҳақида тўлиқ ҳужжатларни тақдим этадими?

Сотувчи, экспорт назорати ва импорт товарларининг божхона нархига мувофиқ этарлича ҳужжатларни тақдим этадими? (масалан, товарлар ишлаб чиқарилган мамлакат сертификатлари, тиббий ва бошқа турдаги сертификатлар)

Харидор-импорт қилувчи турган жойда товарни қабул қилишда ёки ундан фойдаланишда қандай кечикишлар бўлишини билмайди.

Шундай қилиб, иштирок этувчи томонлар бу:

• Харидор, у мижоз деб ҳам аталади;
• Харидорнинг банки;
• Сотувчи;
• Сотувчи мамлакатида бўлинмаси мавжуд банк (сотувчи банки деб номланади);
• Камида битта юк ташувчи

Эътиборингиз учун раҳмат!