Toshkent davlat iqtisodiyot

Sertifikatlashtirish tizimida qatnashuvchi deb ushbu tizimning qoidalariga binoan faoliyat ko’rsatadigan, lekin tizimni boshqarish imkoniyatiga ega bo’lmagan sertifikatlashtirish idorasi tushuniladi.
Sertifikatlashtirish tizimi a’zosi deganda ushbu tizimning qoidalariga binoan faoliyat ko’rsatadigan va tizimni boshqarishda qatnashadigan sertifikatlashtirish idorasi tushuniladi.
Sertifikatlashtirish ikki xil bo’ladi:

1. 
   majburiy ;
   
2. 
   ixtiyoriy.
   

Mahsulotni u yoki bu sertifikatlashtirishga oidligi, uni tashqi muhitga inson salomatlilitiga ta’siri asosiy mezon hisoblanadi.
Ixtiyoriy sertifikatlashtirish deganda ishlab chiqaruvchi, sotuvchi yoki iste’molchi tashabbusi bilan ixtiyoriy tarzda o’tkaziladigan sertifikatlashtirish tushuniladi.
Hozirgi sharoitda tashqi mamlakatlar bilan savdoni, mamlakatlararo iqtisodiy aloqalari, mahsulotlarni ishlab chiqarilishini rejalashtirish doimo bozor qonunlari asosida iste’molchilarni talabini o’rganib borishni davlat miqiyosida amalga oshirish kerak. Ishlab chiqarish tovarlarga iste’molchining talabi bo’lmasa bu tovarlarni yaratish ularni ishlab chiqarishga tadbik etish yangi tovarlarni sifat
ko’rsatkichlarini yaxshilash to’g’risidagi ilmiy nazorat va ishlab chiqarish tamoyillarini bir vaqtda amalga oshirish kerak bo’ladi. Hozirda xalqaro mehnat bozorida resurslar taqsimoti va ko’p rivojlangan davlaptlarda ishlab chiqarish tovarlarni yuqori sifat ko’rsatkichlariga ega ekanligi bu dunyo miqyosida texnika texnologiyani rivojiga yangi-yangi uskunalarni yaratishga ishlab chiqarish tovarlarni raqobatini oshirishga olib bormoqda. Shu borada rivojlangan mamlakatlar zamonaviy uskunalar bilan o’zlarining ishlab korxonalarining yangidan ta’min etilish shu davlatlarda mahsulotlarni ishlab chiqarish potensiali oshib borichiga olib kelmoqda.
Normativ texnik hujjatlarda GOST mahsulotlari sifat ko’rsatkichlarni boshqarish deb ishlab chiqarishda texnika texnologiya bilan ta’min etilishi. Mahsulotlarni sifat ko’rsatkichlari ishlab chiqarishga kiritishda ,ishlab chiqarish davrida ish uskunalarini ekspluatastiya potensiali ta’min etishdagi iste’molchilar talabini doimo qondirishda sifat ko’rsatkichlarini boshqarish ma’lum tomonga yo’naltirish uchun qilinadigan barcha ishlar va ishlab chiqarish uchun ta’sir etadigan barcha faktorlar mahsulotlarni sifat ko’rsatkichlarini ta’minlashda asosiy omil hisoblanadi. Ishlab chiqarish potensialini boshqarishda sifatli mahsulotlarni yaratishda 4 ta faktor katta rol’ o’ynaydi.
-Ishlab chiqarishdan oldingi davrni proektlash ya’ni loyihalash davri deyiladi;
-Mahsulotlarni ishlab chiqarish davri;
-Mahsulotlarni etkazish davri;
-Mahsulotlardan foydalanish ya’ni iste’mol davri.
1-davrda. Ishlab chiqarishga kerak bo’lgan mahsulotlarni rejalashtirish davrida shunga o’xshash mahsulotlarni o’rganish orqali yangi mahsulotlarni sarf ko’rsatkichlarini yuqori darajaga etkazishni ta’minlovchi omillarni o’ylab topish lozim. Bozor iqtisodiyotining asosiy qonuni esa talab va taklif bo’lgani uchun har bir ishlab chiqarilgan tovarga iste’molchilarni qo’ygan talabi katta ahamiyatga ega. Shuning uchun bozor sharoitida iste’molchilarni talabi davriga nisbatan ishlab chiqarish korxonalariga doimo yangi taklif beriladi.Shu sababli tovarlarning sifat ko’rsatkichlari doimo yaxshilanib borishligi va ularning bozor sharoitida raqobatdoshligi oshib boradi.Shuning uchun xalq xojaligida yangi turdagi sigmentlar bunyod etiladi. Ishlab chiqarilayotgan tovarlarning sifatlari yaxshilanib ularga bo’lgan talab ortadi. Shuning uchun bozor sharoitida ishlab chiqarish strukturasi bilan iste’molchilar orasida doimo raqobat sodir bo’ladi. Shuning uchun bozor sharoitida ishlab chiqarishdagi korxonalarga mahsulotni ishlab chiqarish davrida ularning sifatiga qo’yiladigan talablar doimo o’zgaruvchan bo’ladi. Shuning uchun tayyorlangan mahsulotning sifatini har tomonlama tahlil qilib ularning iqtisodiy barqarorligini chiqarilayotgan mahsulotning miqdori, ularning potensialiga ya’ni korxona uskunalariga, quvvatiga, xom-ashyo sifatiga bog’liq. Shuning uchun mahsulotlarning sifatini boshqarish yangi assartimentidagi mahsulotlarini yaratish ishlab chiqarishni rivojlantirishga texnologiyalarni yaratishga asosiy omil bo’ladi.
Mahsulot sifati uning ma’lum ehtiyojlarini qondirish uchun yaroqliligini belgilab beradigan xususiyatlar yig’indisidir. Mahsulot sifati uning barcha
xususiyatlarini emas, balki mahsulotning ma’lum ehtiyojlarini qondira olish imkoniyatlari bilan bog’liq xususiyatlarni o’z ichiga oladi. Mahsulot sifatini boshqarish deganda, mahsulotni ishlab chiqarish va iste’mol qilishda uning sifatini zarur darajasini belgilash tayinlash va sifatini muntazam nazorat qilish hamda unga ta’sir qiluvchi shart sharoit va omillarni sobitlik bilan ta’sir ettirish orqali amalga oshiriladi.