Toshkent davlat iqtisodiyot

Logistik xizmat ko‘rsatish tizimini shakllantirish

Xaridor tovar yetkazib beruvchini tanlaganida uning logistik xizmat ko‘rsatish sohasidagi imkoniyatlariga e’tibor beradi, ya’ni uning raqobatbardoshligiga qo‘yilayotgan tovarning ro‘yxati va taklif qilinayotgan xizmatning sifati ta’sir ko‘rsatadi. Boshqa tomondan esa, xizmat doirasini kengaytirish qo‘shimcha harajatlar bilan bo‘g‘langandir.

Logistik xizmatlarning keng ko‘lamdagi turlari va uning doirasida ularning sifatlari o‘zgarishi, xizmatlarning firma raqobatbardoshligiga ta’sir ko‘rsatish va harajatlar miqdoriga, shuningdek qator boshqa omillarga ta’sir etishi uchun aniq belgilangan ravishda iste’molchilarga logistik xizmat ko‘rsatish sohasidagi zaruratlarni ta’kidlaydi.
Iste’mol bozorini mustahkamlash geografik omillar bo‘yicha amalga oshiriladi, shuningdek xizmat ko‘rsatish xususiyatlari yoki boshqa belgilar bo‘yicha bajariladi. Haridorlar uchun ahamiyatli bo‘lgan xizmatlarni tanlash, ularni tabaqalarga ajratish xizmar ko‘rsatish standartlarini aniqlashni turli xildagi so‘rovlarni o‘tkazish bilan amalga oshirish mumkin.
Ko‘rsatiladigan xizmatlarni turli usullar bilan baholash mumkin. Masalan, qo‘yiladigan tovarlarni ishonchlilik darajasini o‘z vaqtida yetkazib berilgan to‘plamning hissasi bilan o‘lchanishi mumkin.
Logistik xizmat ko‘rsatishning integral baholash usuli keyingi boblarda ko‘rib chiqiladi.
Kompaniyaning resurslarini ixchamlashtirish haridorlarga ular aniqlangan va qulay bo‘lgan xizmatlarni taqdim etishdan iboratdir.

3. Logistik xizmat ko‘rsatish darajasi

Xizmat ko‘rsatish tizimini baholashning muhim ko‘rsatkichlaridan bo‘lib, Tovar yetkazib beruvchi, shuningdek xizmatlardan foydalanuvchi uchun ham logistik xizmat ko‘rsatish darajasi hisoblanadi.

Ushbu ko‘rsatkichning hisob-kitobini quyidagi formula bo‘yicha bajariladi:


η = m / M x 100%

bunda η – logistik xizmat ko‘rsatish darajasi;

M – nazariy jihatdan amalga oshirish mumkin bo‘lgan logistik xizmat ko‘rsatishni miqdoriy baholash;
m – logistik xizmat ko‘rsatish hajmining haqiqiy miqdoriy baholanishi.
Logistik xizmat ko‘rsatish darajasini baholash uchun xizmat turlarining eng ahamiyatlisi tanlab olinadi, ya’ni ularni ko‘rsatilishi ko‘pgina harajatlar bilan bo‘g‘liq bo‘lib, xizmat ko‘rsatmaslik esa bozordagi jiddiy zararlar bilan bo‘g‘liqdir. Ushbu ko‘rsatkichlarni hisob-kitob qilishning ikki xil variantini keltiraylik.
Variant 1. Misol tariqasida ma’lum rusumdagi avtomobillarga ehtiyot qismlar bilan savdo qiladigan ulgurji korxonani olib ko‘raylik. Aytaylik, avtomobillar uchun ehtiyoj qismlarining ushbu rusumi uchun ro‘yxati 2000 ta turni tashkil etsin, hamda ulardan korxonada doimiy ravishda 500 turi mavjud bo‘lsin.
U holda xizmat ko‘rsatish darajasini ehtiyot qismlar turlarining eng yuqori darajadigi mumkin bo‘lgan qismining haqiqatda sotuvda bo‘lgan turlari o‘rtasidagi nisbatlar shaklida hisoblab chiqarish mumkin.