Toshkent davlat iqtisodiyot

Bob bo‘yicha xulosalar 

Narx  -  xizmat  uchun  to‘lanadigan  pul  miqdori.  Keng  ma’noda  bu  -  iste’molchi 

xizmat ko‘rsatish jarayonida ishtirok etish imkoniyati va kelgusida xizmatdan foyda va 

naf  olish  uchun  to‘laydigan  pul  miqdoridir.  Shuningdek,  keng  ma’noda  iste’molchi 

---

 

288 

 

uchun  xizmat  narxi  bu  –  xizmatni  xarid  qilish  bilan  bog‘liq  barcha  sub’ektiv  va 

ob’ektiv xarajatlardir. 

 

Narx  belgilashda  kamida  ikkita  strategik  qaror  qabul  qilish  zarur.  Birinchi  qaror 

makrosegmentlashga  –  firma  ularga  xizmat  ko‘rsatadigan  mijozlarni  tanlashga 

aloqador.  Ikkinchi  strategik  qaror  –  tovar  strategiyasini  belgilash,  chunki  mahsulotni 

raqobatlashuvchi takliflar o‘rtasida mohirona joylashtira olish zarur. 

 

Narx  siyosati  –  marketing  kompleksining  yetarli  darajada  harakatchan  elementi 

va  moslashuvchan  vositasi  bo‘lib,  shu  sababli  xizmatlar  ta’minotchisi  bo‘lgan 

firmaning  narx  siyosati  doirasida  yetarli  darajada  ko‘plab  muqobil  narx  strategiyalari 

taklif etilishi mumkin. 

 

Qiymatning  iste’mol  chi  idrok  qilishi  o‘zgaradi.  Bunga  muayyan  xizmat 

ta’minotchisining  bozor  taklifi  farqlanib  turadigan  kompetensiyasi  jiddiy  ta’sir 

ko‘rsatadi.  Xizmatlarning  yakuniy  xarakteri  servis  firmasi  va  mijozning  personal 

o‘zaro  aloqalari  natijasida  belgilanadigan  individuallashuv  darajasi  yuqoriligi  tufayli 

xarajatlarni  standartlashtirish  jarayonlarini  qo‘llash  ayniqsa  muhim  ahamiyat  kasb 

etadi.

 

Narx  siyosati  –  narxlar  va  narx  shakllantirishni  boshqarish  san’ati,  xizmatlarga 

qo‘yilgan maqsadlarga erishish mumkin bo‘lgan darajada narx belgilash hamda firma 

va xizmatning bozordagi holatiga qarab manipulyatsiya qilish san’ati. 

Xizmatlarga narx shakllantirishda xizmatlarning zaxira tarzif saqlab bo‘lmasligi – 

xizmatni  yaratish  va  iste’mol  qilish  bir  vaqtda  ro‘y  berishi,  xizmat  ko‘rsatishning 

amalga  oshirilmagan  imkoniyati  abadiy  qo‘ldan  chiqarilishi  (masalan,  samoletdagi 

bo‘sh  o‘rinlar)  bilan  asoslangan  holda  hozirning  o‘zida  ko‘rsatilishi  muhim  omil 

hisoblanadi. 

 

Narx  siyosatini  nazorat  qilishning  maqsadi  firmalarga  marketing  muhiti 

o‘zgarishlariga  moslashish  imkonini  beradigan  moslashuvchan  narx  tizimlari  va 

ularning modifikatsiyalari hisoblanadi.