Toshkent davlat iqtisodiyot

 

 

10.2. Boshqalardan ajratib turadigan kompetensiyalarni aniqlash 

  

Marketing  auditi  detallarini  o‘rganish  hamda  korxonaning  kuchli  va  kuchsiz 

tomonlarini  tahlil  qilishdan  chetlashib,  strategiya  ishlab  chiquvchi  korxona  faoliyati 

haqida eng muhim savolga ijodiy javob topishi lozim: «Nima tashkilotda boshqalardan 

ajratib  turadigan  kompetensiya  hisoblanadi?»  Boshqalardan  ajratib  turadigan 

kompetensiya  tashkilot  o‘zini  eng  yaxshi  tarzda  namoyish  etadigan  istalgan  faoliyat 

sohasida,  masalan,  ilmiy  tadqiqotlar,  injiniring,  ishlab  chiqarish,  marketing, 

distributsiyada aniqlanishi  yoki bir  nechta  faoliyat elementlari sinergiyasining  natijasi 

bo‘lishi mumkin. Korxonani boshqalardan ajratib turadigan kompetensiya – bu tovar-

bozor  strategiyasida  ifodalangan  va  korxonani  uning  raqobatchilari  orasida  ajratib 

turadigan qator o‘ziga xos xususiyatlardir. 

Korxonani  boshqalardan  ajratib  turadigan  kompetensiyalarni  aniqlashga 

yondashuvlardan  biri  maqsadli  mijozlarni,  ularning  ehtiyojlar  xarakterini  va  bu 

ehtiyojlarni  qondirishda  korxonaning  tovar  taklifi  rolini  aniqlashga  asosiy  e’tibor 

qaratadi.  Bu  yondashuv  mijozlarning  ehtiyojlarini  qondirish  nuqtai  nazaridan  «Biz 

nima  bilan  shug‘ullanishimiz  kerak?»  degan  savolga  javob  topish  imkonini  beradi. 

---

 

170 

 

Boshqalardan ajratib turadigan kompetensiyalarni aniqlash muammosiga bunday nazar 

mijozlarga yo‘naltirilgan marketing strategiyasining negizi hisoblanadi.  

Korxonani  boshqalardan  ajratib  turadigan  kompetensiya  albatta  uning  texnik 

imkoniyatlari  bilan  bog‘liq  bo‘lishi  shart  emas  –  u  korxona  faoliyatining  istalgan 

sohasida  topilishi  mumkin.  Masalan,  quyidagilar  boshqalardan  ajratib  turadigan 

kompetensiyalar bo‘lishi mumkin: 

1)  mijozlar  muammolarining  samarali  yechimini  topishga  imkon  beradigan 

tadqiqot va ishlanmalar sohasida ilmiy bilimlar darajasining yetarliligi; 

2)  strategik muhim xomashyo va tarkibiy qismlarga ega bo‘lish; 

3)  patentlar va mos keluvchi texnik tajriba; 

4)  mahsulot  sifatini  oshirish  va  ishlab  chiqarish  xarajatlarini  pasaytirish  imkoini 

beradigan  texnologik  jarayonlar  yoki  asbob-uskunalarga  daxldor  o‘ziga  xos  ishlab 

chiqarish imkoniyatlari; 

5)  xarajatlarni  qisqartirish  va  noyob  mahsulot  tavsifnomalari  olishga  imkon 

beradigan statsionar qurilmalar, joylashuv va texnologiyalar; 

6)  raqobatchilar oson chiqa olmaydigan maxsus bozorlarga (mijozlarga) chiqishni 

ta’minlaydigan distributsiya tizimi. 

Asosiy  kompetensiyalar  korxona  nima  bilan  shug‘ullanishini  belgilab  beradi. 

Asosiy  kompetensiya  sohasini  aniqlash  korporativ  strategiyani  belgilashda  birinchi 

qadam  sanaladi  va  mahsulot/bozor  yoki  biznes-birlik  strategiyasini  belgilashga  olib 

keladi. 

Strategik 

rejalashtirish 

bilan 

shug‘ullanuvchi 

marketolog 

asosiy 

kompetensiyalarni  belgilash  jarayonida  ikki  jihatni  hisobga  olishi  lozim.  Birinchidan, 

bunday  belgilash  korxonaning  maxsus  tovar-bozor  imkoniyatlariga  e’tiborni  va  uni 

raqobat bozorida pozitsiyalashtirishni (biznes-strategiya) nazarda tutadi. Ikkinchidan, u 

korxona o‘z resurslarini yo‘naltirishi hamda o‘z kompetensiyalarini qo‘llab-quvvatlash 

va  o‘z  harakatlarini  raqobatchilardan  himoya  qilish  uchun  funksional  strategiyalar 

ishlab chiqishi lozim bo‘lgan faoliyat sohalarini belgilab beradi.