Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

 
10.
Favqulodda holatlar.
hosilning bo‗lmasligi, tabiiy ofatlar, halokatlar va 
shu kabilar to‗lov balansiga salbiy ta‘sir etadi. 
11.To„lov balansiga liberalizatsiya va protektsionizmning ta‟siri. 
Mamlakat
 
iqtisodiyoti ochiqlik darajasining o‗sishi, jahon savdo tashkiloti 
ishtirokchisiga aylanishi, import bojlarining kamayishi jahonda tovarlar eksporti 
hajmining sezilarli ortishiga olib keldi. Xalqaro mehnat taqsimoti chuqurlashuvi va 
ishlab chiqarishning integratsiyalashuvi natijasida milliy iqtisodiyotlarning o‗zaro 
bog‗liqligini kuchayishi, xalqaro kooperatsiya, ko‗pgina mamlakatlarning ochiq 
iqtisodiyot siyosati natijasida kapital xalqaro harakatining liberalizatsiyalashuvi 
to‗lov balansi strukturasidagi ushbu modda olib keldi. Protektsionizm (lat. 
―Protection‖ – himoya) – davlatning milliy iqtisodiyotini himoya qilish va uni 
rivojlantirishni har tomonlama rag‗batlantirish, soliq imtiyozlari berish, importni 
cheklash hamda import bojlarini oshirish va shunga o‗xshash boshqa tadbirlar 
bo‗lib, to‗lov balansi defitsitini kamaytirish uchun mamlakatlar tomonidan amalga 
oshiriladigan chora-tadbirlardir.