Toshkent davlat iqtisodiyot universtiteti

Banklarni litsenziyalash tartibi 
 
Banklarni litsenziyalash jarayoni ikki bosqichdan: 

bank ta’sis etish uchun Markaziy bankning dastlabki ruxsatini 
berish; 

bankni ro‘yxatga olish bilan bir vaqtda litsenziya berishdan 
iborat. 
Muassislar o‘z oralaridan Markaziy bankda, uning hududiy Bosh 

---

48 
boshqarmalarida va boshqa organlarda bankni tashkil etish yuzasidan 
ularning manfaatlarini ifoda etishga vakil qilingan shaxsni 
belgilaydilar. Uning vakolatlari ta’sis shartnomasi bilan tasdiqlanadi. 
Markaziy 
bankning 
hududiy 
Bosh 
boshqarmalari 
bank 
muassislarini bank tashkil etish bilan bog‘liq bo‘lgan zarur qonun 
hujjatlari bilan ta’minlaydilar. 
1.
 
Tayyorgarlik bosqichi. 
Bu davrda bank muassislari o‘rtasida bank tashkil etishga 
kelishiladi, tashabbus guruhi tuziladi, har bir muassisning ustav 
kapitaliga qo‘shilgan ulush miqdori belgilab olinadi, bankning ta’sis 
hujjatlari majmui tayyorlanadi, bankning nomi aniqlanadi, ta’sischilar 
o‘rtasidagi kelishuvlar dastlabki shartnoma tarzida rasmiylashtiriladi, 
uning asosida ta’sis shartnomasi tuziladi (FKning 43-moddasi, 
O‘zbekiston Respublikasi «Xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlari 
haqida»gi qonunning 3-moddasi) aksiyadorlik tijorat banklarining 
muassislari bank davlat ro‘yxatiga olinguniga qadar yuzaga kelgan 
majburiyatlar yuzasidan birgalikda javobgar bo‘ladilar. 
Muassislar tomonidan ta’sis shartnomasi imzolanganidan so‘ng bir 
oy mobaynida Markaziy bankka bankni ochish uchun dastlabki 
ruxsatni berish to‘g‘risidagi arizani taqdim etadilar. 
Arizaga quyidagi hujjatlar ilova qilinadi: 
1)
muassislar tomonidan imzolangan va ularning muhrlari bilan 
(agar muassis yakka tartibdagi tadbirkor yoki yuridik shaxs bo‘lsa) 
tasdiqlangan ta’sis shartnomasi (uch nusxada, ularning bittasi asl 
nusxa). Jismoniy shaxslarning imzolari va ta’sis shartnomalarining 
nusxalari notarial idora tomonidan tasdiqlanadi (yagona muassislar 
bundan mustasno); 
2)
muassislar tomonidan tasdiqlangan va bank kengashi raisi 
tomonidan imzolangan bank ustavi (uchta asl nusxada); 
3)
ta’sis yig‘ilishining uch nusxada tayyorlangan bayonnomasi. 
Bu hujjatda bankni tashkil etish, ustav kapitali miqdori, bank ustavi va 
biznes-rejani tasdiqlash, bank kengashi, boshqaruvi va taftish 
komissiyasini saylash to‘g‘risidagi qarorlar bo‘lishi lozim. Bayonnoma 
nusxalari bank kengashi raisi tomonidan tasdiqlanadi; 
4)
muassislar to‘g‘risida ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan hujjatlar; 
5)
tashkil etilayotgan bank ovoz beruvchi aksiyalarining besh 
yoki undan ortiq foiziga egalik qiladigan muassislar qo‘shimcha 

---

49 
ravishda ariza taqdim qilingunga qadar oxirgi besh yil mobaynida sud 
yoki davlat organlari tomonidan ularga nisbatan qo‘llanilgan barcha 
jazo choralari to‘g‘risidagi ma’lumotlar. Markaziy bank zarur hollarda 
mazkur kichik banda keltirilgan ma’lumotlarni tashkil etilayotgan bank 
ovoz beruvchi aksiyalarining besh foizidan kam bo‘lgan ulushiga 
egalik qiladigan muassislardan ham talab qilishga haqli; 
Bankni tashkil etish uchun dastlabki ruxsatni berish 
Litsenziyalash departamenti bir oy muddat ichida muassislar 
taqdim etgan hujjatlar to‘plamini mazkur Nizom talablariga 
muvofiqligi nuqtayi nazaridan ko‘rib chiqadi. 
Notarius tasdig‘idan o‘tkazilishi talab qilinmaydigan va hajmi bir 
varaqdan ko‘p bo‘lgan hujjatlar alohida yig‘majild shaklida tikilgan 
bo‘lishi lozim. 
Taqdim etilgan hujjatlar to‘plami to‘liq jamlansa va mazkur Nizom 
talablariga muvofiq kelsa, Litsenziyalash departamenti Markaziy 
bankning Kredit tashkilotlarini ro‘yxatga olish va litsenziyalash 
komissiyasiga bankni ochish uchun dastlabki ruxsatni berish 
to‘g‘risidagi masalani kiritadi, aks holda hujjatlar to‘plami qaytarish 
sababi va qancha muddat ichida hujjatlarni takroran taqdim etish 
mumkinligi ko‘rsatilgan holda qaytariladi. 
Hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish uchun taqdim etish muddati o‘n 
besh ish kunidan oshmasligi lozim. Ushbu muddatdan kechikib taqdim 
etilgan hujjatlar yangidan taqdim etilgan hisoblanadi. Muassislar 
tomonidan takroran taqdim etilgan hujjatlarni qayta ishlash uchun 
ketgan vaqt hujjatlarni ko‘rib chiqish uchun belgilangan muddatga 
kirmaydi. 
Dastlabki ruxsatni berish to‘g‘risidagi qaror barcha zarur hujjatlar 
ilova qilingan ariza taqdim etilgan kundan boshlab uch oydan 
kechikmagan muddatda qabul qilinadi. 
Markaziy bankning dastlabki ruxsati muassislar moliyaviy 
imkoniyatlari va obro‘si, biznes-reja, kapital tarkibi, moliya rejasi 
hamda tegishli bank binolari va jihozlari bilan ta’minlash 
imkoniyatlarini baholash asosida beriladi. 
Dastlabki ruxsat olinganidan keyin muassislar bankni ro‘yxatga 
olish va litsenziya olish uchun zarur bo‘lgan tashkiliy-texnik va boshqa 
tadbirlarni amalga oshiradilar. Bank boshqaruvi raisi va bosh 
buxgalteri nomzodlarini tanlanib, Markaziy bankning roziligini olish 

---

50 
uchun taqdim etiladi. Dastlabki ruxsatning olinishi litsenziya 
berilishini kafolatlamaydi. 
Markaziy bank tomonidan berilgan dastlabki ruxsat u olingan 
kundan boshlab olti oydan oshmaydigan muddat davomida o‘z yuridik 
kuchini saqlab qoladi. 
Quyidagi hollarda dastlabki ruxsat amal qilish muddatidan oldin 
bekor qilinishi mumkin: 

muassislar yoki bankning rahbar xodimlari tarkibida Markaziy 
bank talablariga javob bermaydigan o‘zgarishlarning yuz berishi
yoki yangi ishtirokchilar va bankning rahbar xodimlariga beriladigan 
rezyume, shaxsiy balans qaydnomasi, biznes- rejaning va yirik 
muassislar yoki rahbarlarga taalluqli bo‘lgan holatlarning o‘zgartiril-
gan qismining taqdim etilmasligi; 

bank mulkiy-huquqiy shaklining o‘zgarganligi, biznes-rejadagi 
va kapitaldagi muayyan tarkibiy o‘zgarishlarning sodir bo‘lishi; 

muassislar yoki ular bilan bog‘liq shaxslar moliyaviy ahvolining 
yomonlashishi; bankni boshqarish xavfsiz va barqaror bo‘lmasligini 
ko‘rsatuvchi holatlarning ma’lum bo‘lishi; 

qonun hujjatlarini buzganligi uchun jinoiy javobgarlikka 
tortilganligining aniqlanishi.