|
3.3.1-jadval
Xalqaro iqtisodiyotdagi klaster modellarini solishtirma xarakteristikasi
Qiyoslash mezonlari
|
Amerika modeli
|
G‘arbiy Evropa modeli
|
Osiyo modeli
|
Lotin Amerikasi modeli
|
Rossiya model
|
Klaster tashkil etish maqsadi
|
Axborot tarqatish, marketing ishlarini yuritish, logistika masalalar
|
Innovatsion rivojlanishni avj oldirish maqsadida tarmoqli tuzilmalar
|
Subshartnoma asosida ishlab chiqarishni optimallashtirish innovatsion rivojlanish barqarorligi
|
Tor ixtisoslik yo‘nalishlarda innovatsion jarayonlarni kuchaytirish
|
Tarmoqli tuzilmalarni rivojlantirish
|
Xorijiy davlatlardagi innovatsion klasterlarning rivojlanishi tahliliga ko‘ra, mazkur tuzilmalarning asoslari sifatida texnoparklar,texnologiyalar, yuqori texnologiya hududlarini e’tirof etish mumkin.
Ma’lumki, innovatsion jarayon texnologiyalar transferi asosida yotadi.Texnologiyalar transferi o‘zining chiziqli ko‘rinishda rivojlanishiga muvofiq qo‘yidagi asosiy bosqichlarni o‘z ichiga oladi:
fundamental ilmiytadqiqotlar;
amaliy tadqiqotlar;
innovatsion ishlanmalar;
yangi texnologiyalarni ishlab chiqarishga joriy etish;
marketing va texnologiyalar tijorati (tayyor mahsulotlarni bozorga chiqarish).
Texnologiyalar transferining barcha bosqichlarini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun quyidagi shart-sharoitlarni amalga oshirish zarur:
olimlar tomonidan yaratilgan yangi g‘oyalar va yangiliklar zarur;
g‘oyadan to ilmiy hajmdor mahsulotga aylanish mumkin bo‘lgan real patentlangan ilmiy natijaga bo‘lgan yo‘lni bosib o‘tish lozim. Buning uchun etarli moddiy-texnik, tajriba-eksperimental va moliyaviy ta’minot kerak bo‘ladi. Bu erda ishlab chiqarish tarmoqlari tomonidan investitsiya berilishi muhimdir;
ilmiy ishlanma ishlab chiqarish tarmog‘ining amalda qiziqishini uyg‘otishi va uni texnologik jarayonlarga joriy etilishi lozim;
sanoat sinovi uchun ishlab chiqarish tarmog‘ida tegishli infratuzilma va sharoit yaratilgan bo‘lishi zarur;
innovatsion mahsulot ichki va xalqaro bozorlarda to‘lovga qodir talabga ega bo‘lishi lozim, ya’ni import o‘rnini bosadigan va eksportga yo‘naltirilgan bo‘lishi zarur.
Xususiy vaaksioner kapital, venchur kapital ishtirokida, innovatsion jarayonni tashkil qilish, uni barcha bosqichlarida innovatsiyalarni amalga oshirish va taqdim etilgan maqsadli investitsiyalar mavjud sanoatga innovatsiyalarni targ‘ib qilish lozim.
Davlat yoki boshqa korxonalar topshirig‘iga asosan innovatsion jarayon oxirgi bosqichni tashkil qilish va boshqarish orqali menedjerlar guruhini ishga solish va zaruriy infratuzilmaniyaratish orqali amalga oshiriladi.
Shuni qayd qilish kerakki, ko‘pgina mahalliy ilmiy ishlanmalar butun sharoitda amalda bo‘lgan texnologiyalar va ishlab chiqarilgan mahsulotlarning guruhiga to‘g‘ri kelmaydi. Ishlab chiqaruvchilarga tayyor va yaxshi reklama qilingan yangi texnologiya yoki mahsulotlarni sotib olish, ularning ishlab chiqarishdan ko‘ra osonroq hisoblanadi. Respublika ishlab chiqaruvchilari hali ham yangi mahalliy ishlanmalarga mablag‘larni ishonchsiz qo‘ymoqda.
Davlat amaliy ilmiy-texnik dasturlari darajasida ilmiy loyihalarni moliyalashtirishda bu ishlarga qiziqqanlarni sanoat tomonidan ishtirok etishini ta’minlash va ayniqsa tarmoqlar,respublikaning etakchi sanoat ob’ektlari va ularning moliyaviy ishtiroki bilan yaratiladigan venchur fondlari loyihalar amaliy ishlanmalarning birinchi monitoringgini olib borish hamda innovatsiya bosqichiga o‘tkazishi zarur. Sanoat tarmoqlarida ishlab chiqarishda innovatsion loyihalarni venchur fondlari orqali moliyalashtirishi kerak.
Фаол инновацион-инвестицион сиёсатни амалга ошириш муҳим устивор йўналишларидан бири ҳисобланади. Инновацион фаолият бугунги кунда ва яқин келажакда республика иқтисодиёти ривожланишининг муҳим шартларидан бири, ишлаб чиқариш ва тармоқларни модернизациялашнинг реал механизмлари бўлиб ҳисобланади.
Инновацион сиёсат узоқ муддатли истиқболга мўлжалланган ва мамлакат қудрати ва салоҳиятининг ўсишида муҳим омил, иқтисодиётнинг рақобатбардошлиги ва мустаҳкам ривожланишининг ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Бу эса стратегик муҳим илмий-техника ва истиқболли инновацион лойиҳаларни етакчи ишлаб чиқариш тармоқларини модернизациялаш, техник ва технологик янгилаш, махаллий инновацион технологияларни фаоллаштиришни кўзда тутади.
Бизнинг фикримизча, мустаҳкам инновацион жараён учун илғор ривожланган мамлакатларнинг инновацион фаолиятини яхши билиш ва инновацион технологияларни тадбиқ қилиш зарур.
Инновацион фаолият давлат орқали тартибга солинади (муайян қонунчилик ва солиққа тортиш орқали, давлат ва маъмурий усуллар, йирик давлат дастурлари, мудофаа қудратини мустаҳкамлаш, ахборот-коммуникация технологияларини, биотехнологияларни, ноананавий энергетика ва бошқаларни ривожлантириш). Ундан ташқари, иқтисодиёти юқори даражада ривожланган мамлакатларда инновацион фаолият мустақил йирик корпорациялар, университетлар, венчур жамғармалар ва бошқалар билан мувофиқлаштирилади.
Хорижий мамлакатларда инновация фаолиятини ривожлантиришнинг илғор тажрибаларини икки гуруҳга ажратиш мумкин:
иқтисодиёти юқори даражада ривожланган мамлакатлар (АҚШ, Буюк британия, Франция, Германия. Хитой) тажрибаси;
бозор иқтисодиётига ўтаётган ривожланаётган мамлакатлар (Россия, Украина, Беларусь, Молдова, Азербайджан, Армения, Қозоғистон, Қирғизистон) тажрибаси.
Иқтисодиёти юқори даражада ривожланган мамлакатлар тажрибаси.
АҚШ. Стенфорд университети қошидаги “Силикон водийси” номи билан танилган биринчи ва йирик илмий-тадқиқот ва технологик парк, ўз ичида бутун бир яхлит илмий-саноат комплексига эга. Бу ерда бошқарув воситалари ва компьютер тизимлари, микропроцессор асбоблари асосий ривожланиши мавжуд. Шунингдек, бу ерда 1980 йилда АҚШда илк бор инновацион жамғарма ташкил этилди. Инновацион фаолият АҚШнинг кўпгина давлат департаментлари орқали қўллаб-қувватланади – Энергетик, Қишлоқ хўжалаги, Мудофаа, Азрокосмик комплекс ва бошқалар. 1980 йила АҚШда Бей-Доул қонуни қабул қилинди.
Ҳозирги кунда инновацион ишланмаларнинг ташкилотчиси бўлган АҚШнинг кўпгина университетларида илмий парк, трансфер технологиялари бўйича бўлинмалар, технологик инновацион марказлар ва бошқа инфратузилмалар, шунингдек илмий-техник ишларни инновацион ишланмаларга ўтказишни қўллаб-қувватловчи давлат жамғармалари ташкил этилган. Ушбу тузилмаларнинг инновацион фаолияти ҳукумат билан бир қаторда йирик трансконтинентал корпорациялар томонидан ҳам қўллаб-қувватланади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
