Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

Import – jami 
100
100
100 
100 
100 
100 
100 
100 
100 
shu jumladan: 
Tovarlar 
88,4 
93,8 
93,8 
92,0 
92,3 
93,5 
92,5 
89,1 
90,0 
Xizmatlar 
11,6 
6,2 
6,2 
8,0 
7,7 
6,5 
14,1 
10,9 
10,0 
1
Manba: O‘zbеkiston Rеspublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma'lumotlari asosida tuzildi. 

---

749 
Eng muhimi, eksport hajmining ana shunday o‘sishi biz uchun an’anaviy 
resurslar bo‘lmish paxta tolasi, qimmatbaho metallar va turli xomashyo yetkazib 
berish hisobiga emas, balki asosan avtomobillar, neft-kimyo va metall 
mahsulotlari, mineral o‘g‘itlar, ip-kalava va gazlama, trikotaj buyumlar, sim-kabel 
mahsulotlari, qurilish materiallari va boshqa shu kabi ko‘plab eksport tovarlari 
hajmi va turlarini ko‘paytirish evaziga ta’minlanmoqda.
«Bu yil eksportyorlarga kafillik beradigan va xarajatlarning bir qismini 
qoplaydigan – Eksportni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi hamda eksportni 
oldindan moliyalashtirish uchun – Eksport-kredit agentligi tashkil etiladi. 
Shuningdek, eksport qilishda zamonaviy sug‘urta xizmatlari yo‘lga qo‘yiladi, 
avtomobil va havo transporti xarajatlarini qisman davlat tomonidan qoplab berish 
mexanizmi joriy qilinadi.»
1
. 
Eksport va importning harakatida ham multiplikatsiya samarasi mavjud 
bo‘lib, bu omilni hisobga olish o‘ta muhim ahamiyat kasb etadi. Bu borada taniqli 
iqtisodchi olimlardan J.Keyns, R.Kan, F.Maxlup, P.Samuelson va boshqalar tashqi 
savdo multiplikatori to‘g‘risidagi nazariy asoslarni yaratishda katta hissa 
qo‘shdilar.
Eksport multiplikatori
ham investitsiyalar multiplikatori singari iste’mol 
sohasidagi ichki jarayonlar bilan bog‘liq bo‘lib, iste’mol yoki jamg‘armaga so‘nggi 
qo‘shilgan moyillik ko‘rsatkichlari orqali aniqlanadi: 
MRC
MRS
M
x



1
1
1
, 
bu yerda: 
M
x
– eksport multiplikatori koeffitsienti; 
MRS – jamg‘armaga so‘nggi qo‘shilgan moyillik; 
MRC – iste’molga so‘nggi qo‘shilgan moyillik.