Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti Samarqand filiali Raqamli iqtisodiyot va axborot texnologiyalari kafedrasi Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar fanidan 1-laboratoriya ishi Bajardi

5. Tarmoq va uning resurslarini boshqarish Lokal tarmoqda kompyuter resurslaridan foydalanish

. Foydalanuvchi kompyuteridagi axborotlardan foydalanish uchun – tarmoq foydalanuvchilariga ruxsat berish. Lokal tarmoqda o’z resurslarini taqdim qiluvchi kompyuter serverkompyuter vazifasini o’taydi. Windows 7 da server – kompyuter papkasidan tarmoqda foydalanish uchun ruxsat (Доступ) berish quyidagi tartibda amalga oshiriladi: 1)Kompyuterdagi tegishli papka faollashtiriladi. Masalan, u Abdullaev O. 209-g. Laboratoriya 1-8 papkasi bo’lsin. 2) Papka kontekst menyusidan Свойства buyrug’i beriladi. Natijada oynaga: Свойства: Abdullaev O. 209-g. Laboratoriya 1-8 muloqat oynasi chiqariladi (1.29-rasm); 3) Свойства: oynasidan Доступ varaqa (vkladka)si faollashtiriladi (1.29rasm). Bu varaqadan Расширинная настройка (Kengaytirilgan sozlash) buyrug’i beriladi;1.29-rasm. 1.30-rasm 4) Natijada Расширинная настройка общего доступa muloqot oynasi chiqarildi (1.30-rasm). Bu muloqot oynasini:

Открыть общий доступ к этой папке (Shu papkaga umumiy ruxsatni ochish) yozuviga bayroqcha qo’yiladi;

Имя общего ресурса (Umumiy resurs nomi): darchasida ruxsat beriladigan resurs nomi keltiriladi. Masalan, I va AT Laboratoriya ishlari;

Огранечение число одновременных пользователей до (Bir vaqtda foydalaniladigan foydalanuvchilar sonini < gacha cheklash): maydonida foydalanuvchilar soni qo’yiladi;

Примечание (Izoh): maydonida papkaga oid izoh yoziladi;

Muloqot oynasini dastlab Применить (Qo’llash) so’ngra OK tugmalari bosiladi. Natijada Свойства: I va AT Laboratoriya ishlari muloqat oynasi keltirilgan ko’rinishni oladi. Yuqorida keltirilgan amallarni ketma-ket bajarilishi tanlangan papka resurslaridan tarmoq foydalanuvchilarga ruxsatni ta’minlaydi. Tarmoqda foydalanuvchilar server-kompyuterga uning IP adresi orqali murojaat qiladi. IP adres kompyuterga tarmoq server kompyuteri tomonidan quyidagicha aniqlanadi: 1)Ish stolidan (yoki Компьютер papkasidan) Сеть papkasi faollashtiriladi va kontekst menyudan Свойства (Xossalar) buyrug’i beriladi (1.31-rasm). Natijada ekranga Центр управления сетями и общим доступом (Tarmoqlar va umumiy kirishlarni boshqarish markazi) muloqot oynasi chiqariladi. Bu muloqot oynasini Тип доступа (Kirish tipi) maydonida Internet yozuvi, Подаклучения (Ulanish) maydonida Ethernet yozuvi (yoki tarmoq nomi) keltiriladi (1.31-rasm). 2) Центр управления сетями и общим доступом (Tarmoqlar va umumiy kirishlarni boshqarish markazi) muloqot oynasidan Ethernet (yoki tarmoqning boshqa nomi) buyrug’i beriladi. Natijada ekranga Состояние: Ethernet (Ethernet holati) dialog oynasi chiqariladi (1.31-rasm). 3) Состояние: Ethernet dialog oynasidan Сведения ... (Xabarlar) tugmasini (buyrug’i) bosilsa, Сведения o сетевом подключение (Tarmoqqa ulanishi haqida ma’lumotlar) ekranga chiqariladi (1.31-rasm). Bu muloqot oynasidagi Адрес IPv4 192.168.5.38 yozuvi joriy kompyuterni IP adresini ifodalaydi. Foydalanuvchi kompyuterini IP adresini Пуск tugmasi orqali aniqlash: Пуск menyusi ► Панель управления ► Все элементы панели управления muloqot oynasini Центр управления сетями и общим доступом buyrug’i►Центр управления сетями и общим доступом muloqot oynasini

1.Ethernet buyrug’i ► Состояние: Ethernet dialog oynasini Сведения (Xabarlar) buyrug’i ► Сведения о сетевом подключении диалог oynasi. Tarmoqda IP adresdan foydalanib bog’lanish va axborot almashish. SamQXI lokal tarmog’i misoli qarab chiqamiz1.32-rasm. Lokal tarmoqdagi kompyuterlarga kirish ularning IP adresi orqali yoki kompyuterning nomi orqali amalga oshiriladi. Tarmoqni B kompyuteridan tarmoqni A kompyuteriga kirish uchun, B kompyuterda:

Пуск menyusidan Выполнить buyrug’i beriladi (yoki klaviaturadan Start+R tugmalar birikmasi bosiladi);

Ekranga chiqariladigan Выполнить oynasining Открыть darchasiga, qo’sh teskari tayoqchalardan keyin (\\) A kompyuterini IP adresi (nomi) kiritiladi, masalan, \\192.168.5.38 (\\MMT-PK); Выполнить oynasini OK tugmasi bosiladi (1.33-rasm). 1.33-rasm. Natijada В kompyuter monitorida A kompyuterda ruxsat (Доступ) berilgan papkalar oynasi ochiladi. Masalan, A kompyuterni I va AT Laboratoriya ishlari papkasiga tarmoqda foydalanish uchun ruxsat (Доступ) berilgan bo’lsa, unga tarmoqdagi barcha kompyuterlardan, shu jumladan В kompyuter orqali ham murojaat qilish va axborot almashuvini amalga oshirish mumkin bo’ladi. Demak, tarmoq kompyuterlariga murojaat qilish, ularning IP adreslari orqali amalga oshiriladi.