Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali «Buxgalteriya hisobi, moliya, soliq va statistika” kafedrasi mudiri: dots. M. Xolmurzaev

Tuzuvchi: «_______________ » ass: Vafoxojayeva D.
TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
«Buxgalteriya hisobi, moliya, soliq va statistika”
kafedrasi mudiri: «______________ » Dots. M.Xolmurzaev
"Statistika"fanidan 2-kurs, 3-semstr yakuniy nazorat
20-Bilet
1. Statistik ko`rsatkich nima ?
Statistik ko‘rsatkichlar ijtimoiy – iqtisodiy voqea – hodisalarning miqdoriy tomonlarini ularning sifat mohiyati bilan uzviy bog‘liqlikda ifodalaydi. Voqea –hodisalarning miqdoriy tomoni deganda, ularning soni, hajmi, o‘lchami, qiymati kabi miqdorlar tushuniladi. Sifat esa voqea – hodisalarning ichki qiyofasi, mohiyatidan kelib chiqadi. Statistikada ko‘rsatkichlar miqdoriy va sifat tomondan chambarchas bog‘liqlikda o‘rganiladi.
Ijtimoiy – iqtisodiy voqea – hodisalar ma’lum makon va zamonda sodir bo‘ladi. Shuning uchun ham statistik ko‘rsatkichlar ularni makon (korxona, firma, birlashma, tuman va mamlakat miqyosida) va davrlar (kunlar, oylar, choraklar, yil va yillar) bo‘yicha o‘rganadi.
Demak, statistik ko‘rsatkichlar deb, ommaviy ijtimoiy – iqtisodiy jarayonlarning ma’lum makon va zamondagi holatini, xarakatini, rivojlanishini, tarkibiy tuzilishini ifodalovchi me’yorlarga aytiladi. Ijtimoiy – iqtisodiy voqea – hodisalar holati va xarakati, ularni kuzatishdan (o‘rganishdan) olingan miqdorlar (raqamlar) bilan ifodalanadi. Statistik ko‘rsatkichlarning turlari hodisalar kabi ko‘p bo‘lganligi sababli, ularni biror belgilari bo‘yicha tasniflash lozim bo‘ladi.
2. Statistika o`zining xususiy dialektika qonun-qoidalariga asoslanib usularini yaratgan. Ular qaysilar?
Barcha statistik amaliy tadqiqot ishlarini shartli ravishda uch bosqichga: kuzatish, ma’lumotlarni umumlashtirish va tahlil bosqichlariga ajratish mumkin. Bu bosqichlarda har bir fan kabi, statistika fani ham o‘z predmetini (ob’ektini) o‘ziga xos usul va uslublar bilan o‘rganadi. Fanning predmeti nimani o‘rganadi degan savolga javob bersa, fanning usuli qanday, qanday qilib degan savolga javob berishi kerak. Statistika boshqa ijtimoiy - iqtisodiy fanlar kabi dialektikaga asoslanadi. Chunki dialektika ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni bir-biri bilan bog‘liq holda doimo o‘zgarishda, rivojlanishda deb biladi. Statistika ham bunga asoslanib barcha ijtimoiy - iqtisodiy hodisalar bir-biri bilan bog‘liq, o‘zaro ta’sirda deb o‘rganadi. Statistika fanining o‘ziga xos, xususiy usullari qo‘llaniladi. Ular statistik kuzatish., kuzatish ma’lumotlarini jamlash va guruhlash, turli umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlarni hisoblash, dinamika qatorlari tuzish usuli, indekslar, tanlama kuzatish usuli, korrelyatsiya - regressiya usuli, grafik usul singari usullardir.
3.Masala.Mintaqada xalqistemolmollariishlabchiqarish: