Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti n. Q. Yo‘ldoshev, D. T. Yusupova sifat menejmenti toshkent – «iqtisodiyot» – 2019

Rivojlanayotgan  mamlakatlardagi  sertifikatlashtirish.  Sertifikatlashtirish 
rivojlanayotgan  mamlakatlarda  xam  keng  tarqalgan.  Milliy  sertifikatlashtirish 
tizimlarining  tashkiliy  tamoyillari  uchinchi  tomon  setifikatlashtirish  tamoyillariga 
mos  keladi.  Bunday  holat  rivojlanayotgan  mamlakatlar  sanoati  rivojlangan 
mamlakatlar tajribasidan foydalanishi tufaylidir. 
Xindistonda  sertifikatsion  belgisi  1952-  yilda  kiritilgan.  Mahsulotni 
tamg‗alash  tizimi,  muvofiqlik  belgisini  boiqarish  hindiston  standartlar  instituti  (ISI) 
zimmasiga yuklatilgan. 
Har  qanday  ishlab  chiqaruvchi  korxona  mahsulotni  muvofiqlik  belgisi  bilan 
tamg‗alash huquqini beradigan litsenziya olish uchun ISI ga murojat qilishi mumkin. 
Buyurtma  olgandan  keyin  ISI  korxona  hamma  bo‗linmalarini,  korxonaga  kirib 
keladigan  material,  jamlovchi  uzel  va  detallardan  boshlab  oxirgi  mahsulotgacha 
o‗lchash  va  sinash  jixozlanganligani  tekshiradi.  Tekshirish  natijalari  ijobiy  bo‗lsa, 
korxona  o‗z  mahsulotini  tamg‗alash  huquqini  oladi.  ISI  tomonidan  berilgan  har  bir 
litsenziya tarkibida mahsulot namunalarini sinash va nazorat qilish shakli bor. 
Litsenziya amalda bo‗lgan muddat ichida ISI: 
— korxonalarga ISI nazoratchilari muntazam ravshida tashrif buyuradilar, shu 
paytlarda  nazorat  sinovlarini  o‗tkazish  maqsadida  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot 
namunalari ajratib olinadi; 
—   savdo doirasidan olingan mahsulot namunalarini sinaydi; 
—  xaridorlar  yoki  iste‘molchilar  muvofiqlik  belgisi  bilan  tamg‗alangan 
mahsulot sifati ustidan qilgan shikoyatlarni ko‗rib chiqadi. 
Litsenziya  amalining  muddati  bir  yil,  undan  keyin  litsenziya  muddati 
cho‗zilishi kerak. Buning uchun korxona litsenziya muddati tutashiga bir oydan kam 
vaqt  qolmaganda  ISI  ga  murojaat  qilishi  kerak.  ISI  ning  muvofiqlik  belgisi  xorijiy 
mahsulotga  berilishi  mumkin  emas,  chunki  u  birorta  boshqa  mamlakatda  ro‗yxatga 
olinmagan. 
Xindistonda mashinasozlik kimyo, elektrotexnik va elektron sanoat va boshqa 
korxonalarga  o‗z  mahsulotini  tamg‗alash  xuqukini  beradigan  10000  dan  ortiq 
litsenziya berilgan. 

---

182 
Tailandda  sertifikatlashtirish  tizimi  1968-  yilda  tashkil  qilingan.  Tailand 
sanoat standartlari instituti (TISI) boshqaradi. 
TISI sertifikatlashtirish tizimi ishlab chiqarish xolatini doimiy nazorat qilish va 
mahsulot sinovlarini o‗tkazishga moslangan. 
Majburiy  sertifikatlashtirishda  import qininadigan  buyumlar  milliy  korxonalar 
buyumlari bilan bir sharoitlarda tamg‗alanadi. 
Milliy  sertifikatlashtirish  tizimlari  milliy  standartlashtirish  tizimi  bor  boshqa 
rivojlanayotgan  mamlakatlarda  ham  (masalan,  Turkiya,  Kolumbiya  va  boshq.) 
mavjud.