Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Azlarova inson resurslarini

manbaalari) 
T/
r 
Motivatsiya (yuqori qoniqtirish 
manbaalari) 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Korxona va ma‘muriyat siyosati 
Mehnat sharoiti 
Ish haqi 
Ishchilar bilan o‗zaro munosabat 
Mehnat xavfsizligi 
Mehnat intizomini nazorat qilish 
darajasi 
1 
2 
3 
4 
5 
Yutuqlarga erishish 
Xizmat pillapoyalari bo‗yicha 
ko‗tarilish 
Yuqori mas‘uliyat 
Natijani tan olish va qo‗llab-
quvvatlash 
Ijodiy va xizmat doirasida o‗sish 
imkoniyati 
1960-yilda Frederik Gersberg va uning xodimlari kishi ehtiyojlarini o‗rganish 
bo‗yicha o‗zlarining maxsus izlanishlarini o‗tkazdilar. Ular ishchilardan 
faoliyatlarining qoniqtiradigan va qoniqtirmaydigan aniq tomonlarini ifodalab 
berishni so‗raydilar va bu so‗rov natijalarini tahlil qildilar. Ular ishdan qoniqish yoki 
qoniqmaslik hissiyoti bilan bog‗liq ikkita mutlaqo boshqacha omillar mavjudligini 
aniqladilar. Gersberg gigiyenik omillar deb nomlangan aspektlar(tomonlar) 
qoniqmaslik hissiyoti bilan bog‗liq. Firma siyosati, mehnat sharoitlari va xavfsizlik 
texnikasi faqat nomukammal bo‗lgandagina ishdan qoniqmaslikning potensial 
manbalari hisoblanadi. Bunda rahbarlik faqat gigiyenik omillarni yaxshilash orqali 
xizmatchilar motivatsiyasini amalga oshirolmaydi. Boshqa tomondan, mehnat 
unumdorligini oshirish uchun motivatorlar deb nomlangan omillar: tan olinish, 
mas‘uliyat, xizmatga ko‗tarilishi va shaxsiy rag‗batlantirishning boshqa usullari 
muvaffaqiyat bilan qo‗llanilishi mumkin. Gersberg nazariyasi Maslou nazariyasining 
31
Ricky W. Griffin. Fundamentals of Management. Eighth Edition. 2015 Cengage Learning products are represented 
in Canada by Nelson Education, Ltd.
p. 297.

---

82 
tabiiy davomidir: motivatorlar ierarxiyaning yuqori darajalarida joylashgan, gigiyenik 
omillar esa quyi daraja ehtiyojlarini ifodalaydi. 
Menejerlar ko‗proq nimaga - motivatorlarga yoki gigiyenik omillarga e‘tibor 
berishi kerak? Bu vaziyatlarga bog‗liq, o‗rta sinfga mansub katta lavozimdagi 
malakali, yuqori haq oluvchi xodimlarni motivatorlar yordamida yaxshi 
rag‗batlantirish mumkin. Past malakali, kam haq oluvchi, xavfli mehnat sharoitlarida 
ishlaydigan ishchi yoki keksa xodimlar uchun esa, avvalo, gigiyenik omillarning 
yaxshilanishi muhim. So‗ng motivatorlarning qo‗llanishi yaxshi samara berishi 
mumkin.