7-mavzu: Biotik omillar Reja Biotik omillar tavsifi. Simbioz hayot kechiruvchi organizmlar

7-mavzu: Biotik omillar
Reja

1.Biotik omillar tavsifi.
2.Simbioz hayot kechiruvchi organizmlar .
3.Parazit hayot kechiruvchi organizmlar.

1. Biotik omillar, muhitning biotik omillari — bir yoki har xil turga mansub oʻsimlik, hayvon va mikroorganizmlar hayot faoliyatining organizmlarga taʼsiri majmui. Ayniqsa biotsenoz organizmlari orasidagi munosabatlar juda yaqindan boʻladi. Biotik omillar har xil turdagi tirik organizmlarning oʻzaro taʼsiridan iboratligi bilan muxitning abiotik omillaridan farq qiladi.oʻzaro munosabatlari juda ham xilmaxil. Tirik mavjudotlar boshqa organizmlar uchun oziq manbai boʻlishi (oʻt oʻsimliklar oʻtxoʻr hayvonlar uchun oziq hisoblanadi, oʻtxoʻr hayvonlarni esa yirtqich hayvonlar yeydi), ularning koʻpayishiga imkon yaratishi (oʻsimliklarni changlovchi hasharotlar faoliyati), yashash muhiti boʻlib xizmat qilishi mumkin (mas, gʻoʻzaning xavfli kasalligi—viltni hosil qiluvchi patogen zamburugʻ uchun gʻoʻza xoʻjayin oʻsimlikdir). Raqobat, simbioz (birgalikda yashash) va boshqa ham organizmlar orasidagi munosabatlarga kiradi. Ehtiyojlari bir-biriga oʻxshash organizmlar orasida, mas, agar oʻsimliklarning yoruglik, namlik va muhitning b. sharoitlariga nisbatan talabi bir xil boʻlsa, raqobat paydo boʻladi. Simbioz hayvonlar, oʻsimlik, mikroorganizmlar orasida keng tarqalgan. Masalan dukkakli oʻsimliklar (beda va boshqalar) azot hosil qiluvchi bakteriyalar bilan birgalikda yashaydi, bu bakteriyalar oʻsimliklar hayoti uchun zarur boʻlgan uglevodlar va boshqa organik moddalarni oʻsimliklar ildizidan oladi. Biotik omillar har doim muhitning abiotik omillari taʼsiriga uchraydi va oʻz navbatida unga faol taʼsir etib, uni oʻzgartirib boradi.Ma'lumki, sayyora atrofida tirik mavjudotlar o'rtasida turli xil munosabatlar mavjud. Bu dunyoda juda katta biologik xilma-xillik mavjud va shuning uchun bu tirik mavjudotlar bir-biri bilan va shu bilan birga ekotizim bilan bog'liq bo'lishi kerak. Atrof muhit va tirik mavjudotlar o'rtasida yuzaga keladigan o'zaro ta'sir natijasida yuzaga keladigan munosabatlarning biri bu simbiyoz. Ushbu simbioz turli xil yashash joylarida mavjud bo'lishi mumkin bo'lgan hayotning ko'plab shakllari uchun javobgardir.Ushbu maqolada biz sizga simbioz ekologiya va biologiyada nima ekanligini va uning tirik mavjudotlar munosabati bilan bog'liqligini aytib beramiz.Aytishimiz mumkinki, simbioz - bu har xil turdagi ikki shaxs o'rtasidagi ekologik darajadagi birgalikdagi hayotning yaqin aloqasi. Ushbu shaxslar bir xil ekotizimga ega va shuning uchun bevosita aloqada bo'lishadi. Ikkala turdagi yoki bir-birlari o'rtasida o'rnatilgan munosabatlarning foydasi bor. Ushbu turdagi munosabatlarga aloqador organizmlar simbiontlar deb ataladi. Ushbu o'zaro ta'sirlar 1879 yilda nemis botanikasi Genrix Anton de Bariy tomonidan nomlangan.Ikki yoki undan ortiq tur o'rtasida simbioz mavjudligini aytganda, biz har doim ham bir xil turdagi o'zaro ta'sirga ega emasmiz. Shaxslar o'rtasida yuzaga keladigan va uni hayot uchun muhim bo'lgan turli xil omillar mavjud.