Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti korporativ boshqaruv fakulteti

5. O’zbekiston va Rossiya o’rtasida qishloq xo’jaligi sohasiga ta’luqli muhim tendensiyalarning holati hamda hamkorlik munosabatlariga koronavirusning salbiy taʼsiri.

So’nggi yillarda mamlakatda ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilishga, er-suv munosabatlarini yaxshilashga, agrobiznes va yuqori qo’shimcha qiymatga ega ishlab chiqarish zanjirlariga qulay sharoitlar yaratishga, kooperatsiyani rivojlantirishni qo’llab-quvvatlashga, bozor mexanizmlarini keng joriy etishga qaratilgan qishloq xo’jaligi sohasidagi islohotlar faol olib borilmoqda. axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, shuningdek, ilmiy yutuqlardan samarali foydalanish va kadrlar salohiyatini oshirish.

Asosiy yo’nalishlari umuman barqaror rivojlanish maqsadiga mos keladigan «O’zbekiston Respublikasining qishloq xo’jaligini 2020 - 2030 yillarda rivojlantirish strategiyasi» tasdiqlandi. Ushbu Strategiyaning asosiy maqsadi qishloq xo’jaligi-oziq-ovqat sektorining raqobatbardoshligini oshirishga qaratilgan amalga oshirilayotgan islohotlarni chuqurlashtirishga qaratilgan davlat siyosatini tubdan takomillashtirish va quyidagi strategik ustuvor yo’nalishlarni qamrab oladi:

• 
  aholining oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash;
  
• 
  qulay agrobiznes muhiti va qiymat zanjirlarini yaratish;
  
• 
  sektorni boshqarishda davlatning rolini kamaytirish va investitsiya jozibadorligini oshirish;
  
• 
  tabiiy resurslardan oqilona foydalanishni va atrof-muhitni muhofaza qilishni ta’minlash;
  
• 
  zamonaviy davlat boshqaruvi tizimlarini rivojlantirish;
  
• 
  sektorni qo’llab-quvvatlash uchun davlat xarajatlarini bosqichma-bosqich diversifikatsiya qilish;
  
• 
  ilm-fan, ta’lim, qishloq xo’jaligida axborot-maslahat xizmatlari tizimini rivojlantirish;
  
• 
  qishloqni rivojlantirish;
  
• 
  sanoat statistikasining shaffof tizimini rivojlantirish.
  

Strategiyada belgilangan vazifalarni amalga oshirish orqali 2030 yilgacha O’zbekiston Respublikasining qishloq xo’jaligi sohasini rivojlantirishda quyidagi ko’rsatkichlarga erishish ko’zda tutilgan:

• 
  yerlarni ajratish va olib qo’yishning shaffof tizimini yaratish, korrupsiyaning oldini olish va sub’ektiv munosabatning boshqa shakllari, yerdan foydalanuvchilar huquqlarini kafolatlaydigan tizimni yaratish;
  
• 
  noqonuniy ajratish va erdan oqilona foydalanish holatlarining keskin kamayishiga erishish;
  
• 
  1,1 million gektar qishloq xo’jaligi yerlaridan foydalanish samaradorligini oshirish, shu jumladan: qishloq xo’jaligida foydalanilmaydigan sug’oriladigan yerlarni joriy etish hisobiga 298,6 ming gektar; yer osti suvlaridan foydalanish hisobiga 155,1 ming gektar; Boshqa suv manbalaridan 50,0 ming gektar; Suvni talab qilmaydigan ekin turlarini yomg’irli, yaylovli va boshqa yerlarga joylashtirish hisobiga 535,6 ming gektar;
  
• 
  O’rmon maydonlarini foydalanishga kiritish hisobiga 72,5 ming gektar;
  
• 
  respublika hududlarida suvni tejaydigan texnologiyalardan foydalangan holda sug’oriladigan erlarning umumiy maydonini ko’paytirish va ushbu tizimlarni joriy etishga ko’maklashadigan yordam mexanizmlarini takomillashtirish;
  
• 
  paxta va g’alla ekinlari etishtirishda davlat ishtirokini bosqichma-bosqich bekor qilish;
  
• 
  yuqori mahsuldor ekinlarni ishlab chiqaruvchilar tomonidan yer turiga qarab bepul joylashtirish;
  
• 
  kichik qishloq xo’jaligi ishlab chiqaruvchilarini qo’llab-quvvatlash va erdan oqilona foydalanish uchun sharoit yaratish;
  
• 
  qishloq xo’jaligida o’rtacha mehnat unumdorligining 1,7 baravar o’sishi;
  
• 
  3,4 million tonnaga qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlash bo’yicha qo’shimcha quvvatlarni yaratish;
  
• 
  qayta ishlangan mahsulotlar stavkasining 30 foizgacha o’sishi (2030 yilgacha eksport hajmining 20 milliard dollargacha o’sishi);
  
• 
  oziq-ovqat tanqisligini boshdan kechirayotgan aholi ulushining 6,3% dan 0% gacha kamayishi.
  
• 
  don ekinlarining o’rtacha hosildorligini 2018 yilda 43c / ga ga oshirish 2030 yilda 75c / ga gacha;
  
• 
  sigir sutining o’rtacha sut berishining bir sigirdan 2320 kg dan 3500 kg gacha o’sishi.
  

2030 yilga qadar aholining barcha qatlamlariga, ayniqsa aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlariga, shu jumladan go’daklarga yil davomida hayotiy va xavfsiz oziq-ovqat mahsulotlaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo’lgan holda kerakli miqdordagi mutanosib va ​​sifatli ovqatlanishni ta’minlash vazifasi qo’yildi.

So’nggi yillarda O’zbekistonda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash bo’yicha samarali choralar ko’rilmoqda, shu jumladan 2018 yilda mamlakatda «Oziq-ovqat xavfsizligi to’g’risida» gi qonun loyihasi ishlab chiqildi. Birinchi zarur hayotiy oziq-ovqat mahsulotlari uchun O’zbekiston g’alla, tuz, o’simlik moyi, tuxum, shakar, kartoshka, mevalar, qovun va uzumga bo’lgan ichki ehtiyojni to’liq qondiradi. Ularning 70% dan ortig’i, o’zlarining ishlab chiqarishlari tufayli don va tuxum; 100% dan ortiq - o’simlik moyi, sut, kartoshka, sabzavotlar, mevalar, qovun, uzum, tuz, shakar.

Oziq-ovqat ta’minoti tizimining barqarorligi 85% dan yuqori. FAO hisob-kitoblariga ko’ra, to’yib ovqatlanmaslik tarqalishi kamaygan.

Shunga qaramay, ochlikka qarshi kurashda erishilgan bunday katta yutuqlarga qaramay, to’yib ovqatlanmaslik tarqalishi O’zbekistonda dolzarb bo’lib qolmoqda va semirish darajasi 15,3 foizni tashkil etmoqda

Bundan tashqari, O’zbekiston dietaning past darajadagi oqsil va energiya qiymati bilan ajralib turadi. Anemiya bilan kasallanish. Hisobot davri uchun 2000-2018 yillar anemiya bilan og’riganlar sonining kamayishi kuzatilmoqda.