Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti g’. E. Zaxidov, M. T. Asqarova, Z. A. Djumayev, L. F. Amirov, H. A. Hakimov makroiqtisodiyot darslik toshkеnt – 2019

20.1-rasm.Tashqi muvozanatga erishish mexanizmi

20.1- rasmda koordinata o‘qlarida ichki va tashqi muvozanatga erishishni ta’minlashni ko‘zda tutuvchi siyosatning ikki instrumenti-davlat xarajatlari darajasi (G) va foiz stavkasi (R) berilgan.

28. 
    egri chizig‘i davlat xarajatlari(G) va foiz stavkasi (R)ning tashqi balans (BP=0)ni ta’minlovchi turli kombinatsiyalarini aks ettiradi.
    

BB egri chizig‘i ijobiy egilishga ega bo‘lib, bu quyidagilar bilan izohlanadi:

Aytaylik, E nuqtasida ichki va tashqi muvozanat ta’minlangan bo‘lsin. Davlat xarajatlari E nuqtadan S nuqtaga qadar o‘sishi daromadlar va importning oshishini keltirib chiqaradi. Natijada savdo balansi taqchilligi (BP<0)ro‘y beradi.
To‘lov balansining taqchilligini bartaraf etish uchun davlat cheklovchi pul-kredit siyosati vositasida kapital harakati balansining ijobiy qoldig‘ini ta’minlash choralarini ko‘radi. Masalan, foiz stavkasining oshirilishi mamlakatga kapital harakati balansining (joriy operatsiyalar balansining manfiy qoldig‘ini qoplaydigan hajmdagi) ijobiy qoldig‘ini ta’minlashga etarli hajmda xorijiy kapitalning oqib kelishini rag‘batlantiradi. Natijada to‘lov balansi qoldig‘i (BB egri chizig‘ining S nuqtasida) 0ga tenglashadi.

286

Aynan tashqi balansga erishish maqsadida G va R o‘zgarishlarining ana shunday kombinatsiyasi mavjudligi BB egri chizig‘ining ijobiy egilishini aks ettiradi.

28. 
    egri chizig‘idan pastda va o‘ngda joylashgan nuqtalar to‘lov balansi taqchilligini aks ettiradi. BB egri chizig‘idan yuqorida va chapda joylashgan har qanday nuqta to‘lov balansining, qat’iy budjet-soliq va pul-kredit siyosati bilan ta’minlanadigan ijobiy (musbat) qoldig‘ini aks ettiradi.
    

To‘liq bandlilik, potensial ishlab chiqarish hajmi va inflatsiya

jarayonlarining mavjud emasligi bilan xarakterlanadigan ichki
muvozanatni 20.2-rasm ko‘rinishida tasvirlash mumkin.