Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti alimov r. X., Almuradov a. A., Xomidov s. O. Ekonometrik modellashtirish

9.3-rasm. Bozor taklifi egri chizig`i

Bozor taklifi egri chizig`i siniq chiziqlardan tashkil topgan bo`lib har bir siniq chiziq bir ishlab chiqaruvchining taklif egri chizig`idir. Bozor taklifi egri chizig`ini hosil qilish uchun individual taklif egri chiziqlari gorizontal bo`yicha qo`shiladi. Ya’ni, har bir narxda umumiy taklif hajmini aniqlash uchun individual taklifni gorizontal o`qi bo`yicha qo`shiladi.

Bozorda umumiy talab va umumiy taklif birgalikda namoyon bo`lgani uchun ularning grafiklarini bir koordinata o`qida ifodalaymiz. Quyida keltirilayotgan 9.4- rasmda bozor talabi va bozor taklifi bir nuqtada kesishadi.

Ushbu rasmdagi bozor talabi egri chizig`idagi AB, BC, CD, DE kesmalarning har biri alohida iste’molchining individual talab funksiyalaridir. Xuddi shuningdek, bozor taklifi egri chizig`idagi KM, MP, RP va PL kesmalar alohida ishlab chiqaruvchilarning individual taklif funksiyalaridir.

Shunday qilib aytish mumkinki, har bir iste’molchi va ishlab chiqaruvchi bozorga o`zlarining barcha xususiyatlarini aks ettiruvchi talab va taklif funksiyalari bilan chiqadilar. Keltirilgan modelda bu xususiyatlar faqat mahsulot narxida o`z aksini topgan.

Bozorda umumiy talab va umumiy taklif muvozanatga kelishgan nuqtada muvozanat narx - P^* va muvozanat ishlab chiqarish miqdori - Q^* aniqlanadi. Bozor ishtirokchilarining har biri o`z talab va taklif funksiyasiga ega bo`lganliklari uchun bu

narxda kim qancha mahsulot ishlab chiqaradi va kim undan qancha miqdorda xarid qilishi mumkinligini tezda aniqlab oladilar.
Narx P


_Р*
Miqdor Q

_Q*