Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov q. X., Xolmominov sh. R

Qisqacha xnlosalar
Aholining farovonlik darajasini ifodalashda «turmush darajasi*, «xalq 
farovonligi*, «turmush faoliyati xavfsizligi*, «turmush tarzi», «mehnat faoliyati 
sifatida», «turmush sifati* kabi turli xil tushunchalar qo'IIaniladi. Ba’zan turli 
atamalar bir mazmunni anglatsa, boshqa hollarda ular o'rtasidagi farq muayyan 
xarakter kasb etadi, mazmuni sezilarli darajada farq qiladi. Shu bilan birga, 
mazkur tushunchalaming o'zaro bog'liqligini ham aytib o'tish lozim.
Turmush darajasi — bu jismoniy, m a’naviy va ijtimoiy ehtiyojlaming 
rivojlanish darajasi, qondirilganlik ko‘lami va ularni qoniqtirish uchun 
yaratilgan im koniyatlarni aks ettiruvchi kompleks ijtim oiy-iqtisodiy 
kategoriyadir.
157

---

Turmush darajasi ko'rsatkichlari umumiy va xususiy turlarga ajratiladi.
Aholi daromadlari — aholi yoki oila a’zolari tomonidan m a’lum davr 
ichida olingan yoki ishlab topilgan pul yoki natura shaklidagi m ablagiar 
yig'indisi dir. Aholining talab-ehtiyojlar darajasi va tarkibiy daromadlar va 
miqdorlariga bevosita bogiiqdir.
Iste’mol savati — insonniy salomatligini saqlash va uning hayot-faoliyatini 
ta ’minlash uchun zarur b o ig a n oziq-ovqat mahsulotlari, nooziq-ovqat 
tovarlari va xizmatlaming minimal to'plamidir.
Nazorat va muhokama uchun savollar
1. Turmush darajasi deganda nimalar tushuniladi?
2. Turmush darajasi ko'rsatkichlarining asosiy turkumlarini aytib bering. 
Iqtisodiy va ijtimoiy ko'rsatkichlaming roli qanday?
3. Turmush darajasini oshirishda omillar qanday o'rin tutadi?
4. O'zbekistondagi, rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlardagi turmush 
darajasini qanday baholaysiz?
5. O'zbekistonda turmush darajasini oshirishning qaysi yo'lini tanlangani 
m a’qul? O'z fikringizni asoslang.
6. Aholi daromadlari deganda nimalar tushuniladi va uning qanday turlari 
mavjud?
7. Daromadlaming eng muhim manbalari nimalardan iborat?
8. Oila byujeti va uning tarkibiy qismi nimalardan tashkil topgan?
9. Iste’mol byujeti nima, u qanday ko'rsatkichlarga ega?
10. Yashash minimumi va iste’mol savatchasi nimani bildiradi?
11. Iste’mol savati qanday savatlami o'z ichiga oladi?
12. Minimal iste’mol savatiga kiritiladigan mahsulotlaming so'mdagi ifodasi 
va eng kam oylik ish haqi o'rtasida mutanosiblik qanday boiishi kerak?
13. Aholi daromadlarini oshirishning qanday zamonaviy modellarini bilasiz?
14. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning aholi darom adlarini 
oshirishdagi roli nimadan iborat?