Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov q. X., Xolmominov sh. R

*M ehnat iqtisodiyoti» fanining m aqsadi
 
- bu ijtim oiy jarayonlam i 
o ‘rganish, tah lil qilish, tartibga solish, boshqarish, rejalashtirish va 
istiqbollashtirish asosida ijtimoiy-mehnat munosabatlarini takomillashtirish 
bo‘yicha xulosa va tavsiyalar ishlab chiqishga o ‘rgatishdan iborat.
Axborotlar to‘plash va tahlil qilish uchun ♦Mehnat iqtisodiyoti*da quyidagi 
usullar keng qo'llanadi:
4 
4 $
36CK HCTOH MH.1JIHH 3 H U H K jrO n e jIH H C H » . 
J l a o n d T
MJIMHH H a lU p M e T H ., 2 0 0 3 .
19

---

• tenglashtirish va taqoslash;
• guruhlash va kuzatish;
• statistik tahlil;
• faktlar to‘plash;
• iqtisodiy-matematik;
• ekspert baholash;
• sotsiologik tadqiqot;
• xulosa chiqarish.
Shuni ta’kidlash zarurki, « Mehnat iqtisodiyoti* doirasida o ‘tkaziladigan 
tadqiqotlar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning ilmiy asoslangan dasturlarini 
ishlab chiqish, xodimlaming mehnat faoliyatiga doimiy hamrohlik qiluvchi 
ijtimoiy m uam m olar va ziddiyatlarni hal etish uchun zarur bo'lgan va 
yetarli darajada ishonchli axborotlarni beradi. Shunday qilib, «M ehnat 
iqtisodiyoti va sotsiologiyasi*, bir tomondan, real mavjud bo‘lgan voqelik 
haqidagi bilimlarni kengaytirishga, ikkinchi tom ondan, m ehnat sohasida 
kechadigan yangi aloqalar va jarayonlami qaror toptirishga ko'maklashadi.
2.2. «Mehnat» haqidagi asosiy tushunchalar
Mehnat tushunchasi flziologik nuqtai nazardan aytilganda, bu — organizmda 
yig'ilib qolgan hayot energiyasi tufayli sodir bo'ladigan asab va mushaklar 
harakati hamda oqsil moddalaming mexanik ishga kirishuv jarayonidir.
Ayni vaqtda m ehnat — bu, murakkab ijtimoiy-psixologik jarayon bo‘lib, 
u kishilarning yashashi uchun shart bo'lgan abadiy tabiiy zaruriyatdir. Mehnat 
inson bilan tabiat o‘rtasida sodir bo‘ladigan shunday jarayonki, unda inson 
o ‘zining faoliyati bilan o ‘zi va tabiat o‘rtasidagi moddalar almashinuvini 
bevosita ifodalaydi, tartibga soladi va nazorat qiladi.